Morderstwa od zawsze fascynują. Zwłaszcza takie, których zagadki nie rozwiązano do tej pory. Zbrodnie budzą w ludziach fantazję, poruszają wyobraźnię, która skłania do tego, by krok po kroku prześledzić wydarzenia i być może odnaleźć jakiś brakujący lub przeoczony wcześniej element.
Prawdziwe wydarzenia jako materiał pisarski
W 1892 roku Ameryką wstrząsnęło okrutne morderstwo, którego dokonano w Fall River w stanie Massachusetts. Andrew Borden i jego druga żona Abby zostali zabici siekierą we własnym domu. Oskarżenie szybko padło na młodszą córkę Andrew – Lizzie Borden. W wyniku braku dowodów kobietę zwolniono z więzienia, ale zbrodnia do dzisiaj pozostaje owiana tajemnicą. Nie znaleziono bowiem ani narzędzia, ani potencjalnego sprawcy. Lizzie Borden została tymczasem postacią z legend miejskich, a wątek zabójstwa w Fall River wykorzystano między innymi w jednym z odcinków serialu Nie z tego świata.
Tą historią zainteresowała się również Sarah Schmidt, autorka książki Zobacz, co zrobiłam. Schmidt w swojej powieści skupia się jednak bardziej na relacjach, jakie panowały w rodzinie Bordenów, które mogły doprowadzić do tragicznego końca Andrew i Abby.
Różne strony konfliktu
Sarah Schmidt kreuje czwórkę głównych bohaterów – Lizzie i Emmę Borden, Bridget oraz Benjamina. Narracja prowadzona jest w pierwszej osobie, dzięki czemu można zajrzeć w myśli każdej postaci. Nie ma się co oszukiwać – jeśli ktoś liczy na szybką akcję i nagłe zwroty zdarzeń, to w Zobacz, co zrobiłam na pewno ich nie znajdzie. Historia nastawiona jest przede wszystkim na emocje, które zmieniają się zresztą jak w kalejdoskopie. Widać to szczególnie w częściach poświęconych Lizzie, w których autorka starała się pokazać niedojrzałość bohaterki i jej dziecinne zachowania. Ośmielę się też stwierdzić, że protagonistka miała problemy psychiczne, które odbijały się na jej relacjach. Była rozpieszczona i przyzwyczajona, że zawsze dostaje to, czego chce. Wymuszała najróżniejsze rzeczy na siostrze, Emmie, od której z kolei czytelnik dowiaduje się, jak wiele musiała przez Lizzie poświęcić.
Trochę denerwujące były powtarzane przez autorkę w niektórych miejscach słowa. W partiach Lizzie zdania typu „A zegar tykał tykał” nie budziły moich wątpliwości, gdyż dobrze pasowały do osobowości bohaterki. Nie pasowały za to zupełnie, gdy pojawiały się u innych postaci, gdyż nie mogłam wtedy pozbyć się wrażenia, że tak naprawdę wszyscy mieszkańcy Fall River cierpieli na jakieś zaburzenia psychiczne.
Niejasne zakończenie
Podobnie jak w prawdziwej wersji również w jej literackiej interpretacji czytelnik nie dostaje jasnej odpowiedzi na pytanie, kto zabił Andrew i Abby Bordenów. Wszystko wskazuje oczywiście na Lizzie, która miała problemy w relacjach z ojcem i macochą. Gwoździem do trumny mogło być pozbycie się przez Andrew gołębi, które z ogromną czułością hodowała jego córka. Schmidt nie zdecydowała się jednak na wskazanie mordercy. Z jednej strony wydaje się to właściwe posunięcie, ale jednak o wiele mocniej czułam niedosyt niż zadowolenie. Skoro pokusiła się o napisanie powieści na podstawie prawdziwych wydarzeń, mogła postawić też na bardziej dobitne zakończenie. Czytelnicy rozumieją w końcu, że mają do czynienia z fikcją. Czekałam ze zniecierpliwieniem na cios siekierą i pewne aluzje dotyczące tego czynu zupełnie mnie nie zadowoliły.
Podsumowanie
Zobacz, co zrobiłam to zgrabnie napisana powieść, której warto poświęcić swój czas. Jedno z najsłynniejszych morderstw w historii Stanów Zjednoczonych na pewno stanowi ciekawy materiał, a Schmidt daje możliwość zajrzenia do głów zamieszanych w nie osób. Chociaż brakuje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kto tak właściwie zabił, i tak czyta się tę pozycję świetnie. Autorka wykonała bardzo dobry research, o czym pisze zresztą w podziękowaniu. Na końcu książki zamieściła też kalendarium, dzięki któremu można dowiedzieć się kilku szczegółów z „oficjalnego” przebiegu wydarzeń.
Tytuł: Zobacz, co zrobiłam
Autor: Sarah Schmidt
Wydawnictwo: W.A.B.
Liczba stron: 352
ISBN: 978-83-280-5350-2
