Metryczka filmu (Informacje wstępne)
- Tytuł polski: Patriota
- Tytuł oryginalny: The Patriot
- Rok produkcji/premiery: 2000 (premiera światowa: 27 czerwca 2000; premiera w Polsce: 25 sierpnia 2000)
- Kraj(e) produkcji: USA, Niemcy
- Gatunek: Dramat wojenny, Historyczny, Akcja
- Czas trwania: 165 minut (wersja rozszerzona: 175 minut)
- Reżyseria: Roland Emmerich
- Scenariusz: Robert Rodat
- Na podstawie: Scenariusz oryginalny (luźno inspirowany życiem kilku postaci z okresu rewolucji amerykańskiej).
- Główna obsada:
- Mel Gibson (jako Benjamin Martin)
- Heath Ledger (jako Gabriel Martin)
- Joely Richardson (jako Charlotte Selton)
- Jason Isaacs (jako Pułkownik William Tavington)
- Chris Cooper (jako Pułkownik Harry Burwell)
- Tchéky Karyo (jako Major Jean Villeneuve)
- René Auberjonois (jako Wielebny Oliver)
- Tom Wilkinson (jako Generał Charles Cornwallis)
- Muzyka: John Williams
- Zdjęcia: Caleb Deschanel
- Produkcja: Columbia Pictures, Centropolis Entertainment, Mutual Film Company
- Dystrybucja w Polsce: Syrena Entertainment Group
Wstęp – pierwsze wrażenia i ogólny zarys
„Patriota” w reżyserii Rolanda Emmericha to epicki i krwawy dramat wojenny, osadzony w realiach amerykańskiej wojny o niepodległość. Film, z Melem Gibsonem w roli głównej, opowiada historię farmera i weterana wojennego, który wbrew swojej woli zostaje wciągnięty w konflikt z Brytyjczykami, gdy wojna brutalnie wkracza w życie jego rodziny. Emmerich, znany głównie z kina katastroficznego, serwuje widzom widowisko pełne rozmachu, dynamicznych scen batalistycznych i silnych emocji. Choć film jest często krytykowany za liczne nieścisłości historyczne i nadmierny patos, wciąż pozostaje wciągającą i poruszającą opowieścią o zemście, poświęceniu i narodzinach narodu.
Opis fabuły (bez kluczowych spoilerów)
Karolina Południowa, rok 1776. Benjamin Martin (Mel Gibson) jest owdowiałym farmerem i weteranem brutalnych wojen z Francuzami i Indianami, który samotnie wychowuje siedmioro dzieci. Pragnąc spokoju i ochrony swojej rodziny, sprzeciwia się przystąpieniu kolonii do wojny z Wielką Brytanią. Jednak jego najstarszy syn, idealistycznie nastawiony Gabriel (Heath Ledger), wbrew woli ojca zaciąga się do Armii Kontynentalnej. Początkowo Benjaminowi udaje się trzymać z dala od konfliktu, ale gdy wojna dociera na jego ziemie, a bezwzględny brytyjski pułkownik William Tavington (Jason Isaacs) dopuszcza się aktu okrucieństwa na jego rodzinie, zabijając jednego z jego synów, Martin porzuca pacyfistyczne ideały. Owładnięty żądzą zemsty, organizuje oddział milicji i stosując taktykę partyzancką, staje się postrachem Brytyjczyków, znanym jako „Duch”. Jego osobista wendeta przeradza się w walkę o przyszłość i wolność nowego narodu.
Analiza elementów filmowych
Reżyseria i scenariusz
Roland Emmerich, reżyser znany z rozmachu, tworzy film wizualnie imponujący. Sceny bitewne są dynamiczne, brutalne i zrealizowane z dużą dbałością o widowiskowość. Emmerich potrafi budować napięcie i angażować widza na poziomie emocjonalnym, choć często sięga po patos i uproszczenia. Scenariusz Roberta Rodata („Szeregowiec Ryan”) jest dobrze skonstruowaną opowieścią o przemianie bohatera – od pacyfisty do bezwzględnego wojownika. Fabuła jest wciągająca, a konflikt między Martinem a Tavingtonem stanowi silny motor napędowy historii. Jednak scenariusz jest również największym źródłem kontrowersji – upraszcza złożoność rewolucji amerykańskiej, idealizuje postać głównego bohatera (luźno wzorowanego na kilku postaciach historycznych, w tym na kontrowersyjnym Francisie Marionie) i demonizuje stronę brytyjską, zwłaszcza w postaci pułkownika Tavingtona.
Aktorstwo
Mel Gibson jako Benjamin Martin jest niezwykle charyzmatyczny. Jego rola przypomina nieco kreację z „Bravehearta” – to postać targana emocjami, zdeterminowana i pełna pasji. Gibson doskonale oddaje zarówno ból ojca po stracie dziecka, jak i brutalność dowódcy partyzantów. Młody Heath Ledger w roli Gabriela jest pełen idealizmu i młodzieńczej energii, tworząc wiarygodny kontrast dla swojego zmęczonego wojną ojca. Jason Isaacs jako pułkownik Tavington tworzy jednego z najbardziej zapadających w pamięć i znienawidzonych czarnych charakterów w kinie – jest arogancki, okrutny i bezwzględny. Joely Richardson jako szwagierka Martina wnosi do filmu element romansu i ciepła. Obsada drugoplanowa, w tym Chris Cooper i Tchéky Karyo, również prezentuje wysoki poziom.
Aspekty techniczne i wizualne
Zdjęcia Caleba Deschanela (nominowane do Oscara) są piękne i malarskie, doskonale oddając krajobrazy Karoliny Południowej i brutalność pól bitewnych. Montaż jest dynamiczny, co nadaje filmowi odpowiednie tempo, zwłaszcza w scenach akcji. Scenografia i kostiumy wiernie odtwarzają realia epoki, dodając filmowi autentyzmu.
Muzyka i dźwięk
Epicka i poruszająca ścieżka dźwiękowa Johna Williamsa (również nominowana do Oscara) jest jednym z najmocniejszych punktów filmu. Jego heroiczne i melancholijne motywy doskonale budują atmosferę i podkreślają emocje bohaterów. Dźwięk w filmie, zwłaszcza odgłosy bitew, jest realistyczny i intensywny.
Głębsze spojrzenie – tematyka, przesłanie, interpretacje
„Patriota” to przede wszystkim opowieść o narodzinach narodu i cenie, jaką trzeba zapłacić za wolność. Film w heroiczny, choć uproszczony sposób, przedstawia walkę amerykańskich kolonistów o niepodległość. Porusza temat przemiany człowieka w obliczu wojny i osobistej tragedii. Benjamin Martin, początkowo pacyfista, pod wpływem straty staje się bezwzględnym wojownikiem. Film stawia pytanie, czy cel uświęca środki. Wątek rodziny i jej ochrony jest kluczowy. To miłość do dzieci i pragnienie pomszczenia ich krzywd stają się główną motywacją bohatera. Film bada również brutalność i bezsens wojny, która niszczy życie, rodziny i wartości. Mimo patriotycznego tonu, nie unika pokazywania okrucieństwa obu stron konfliktu. Przesłanie filmu jest jednoznaczne: wolność jest wartością, o którą warto walczyć z największym poświęceniem.
Mocne strony filmu
- Charyzmatyczna i pełna pasji rola Mela Gibsona.
- Widowiskowe, dynamiczne i brutalnie realistyczne sceny batalistyczne.
- Znakomita kreacja Jasona Isaacsa jako jednego z najbardziej ikonicznych czarnych charakterów.
- Piękne zdjęcia i epicka muzyka Johna Williamsa.
- Wciągająca, choć historycznie nieścisła, fabuła.
- Film, który mimo upływu lat, wciąż budzi silne emocje.
Słabsze strony / potencjalne rozczarowania
- Liczne i często krytykowane nieścisłości oraz uproszczenia historyczne.
- Jednostronne przedstawienie konfliktu i demonizacja strony brytyjskiej.
- Nadmierny patos i momentami sentymentalizm.
- Bardzo wysoki poziom brutalności.
Dla kogo ten film? (Grupa docelowa)
„Patriota” to propozycja dla miłośników epickich dramatów wojennych i kina akcji z historycznym tłem. Film z pewnością przypadnie do gustu fanom Mela Gibsona oraz widzom ceniącym widowiskowe sceny batalistyczne i poruszające historie o bohaterstwie. Jeśli ktoś jest w stanie przymknąć oko na nieścisłości historyczne w zamian za wciągającą i pełną emocji opowieść, będzie usatysfakcjonowany.
Podsumowanie i ocena końcowa
„Patriota” to potężny i emocjonujący dramat wojenny, który mimo swoich historycznych uproszczeń, wciąż robi ogromne wrażenie. Roland Emmerich stworzył film, który zachwyca rozmachem, brutalnym realizmem scen bitewnych i porusza historią człowieka wciągniętego w wir wojny. Znakomite role Mela Gibsona i Jasona Isaacsa oraz niezapomniana muzyka Johna Williamsa czynią z tej produkcji kino, które ogląda się z zapartym tchem. To solidna, choć kontrowersyjna, epopeja o narodzinach narodu i cenie wolności. Ocena: 7.5/10 – Widowiskowa i poruszająca, choć nieścisła historycznie, epopeja.
FAQ (Najczęściej Zadawane Pytania)
- Czy postać Benjamina Martina jest oparta na prawdziwej osobie? Postać Benjamina Martina jest luźno inspirowana kilkoma postaciami historycznymi z okresu rewolucji amerykańskiej, głównie Francisem Marionem, zwanym „Lisem z bagien” („Swamp Fox”), który był dowódcą partyzantki w Karolinie Południowej. Jednak filmowa postać jest w dużej mierze fikcyjna i znacznie wyidealizowana.
- Jak bardzo film jest niezgodny z historią? Historycy wskazują na wiele nieścisłości, m.in. postać pułkownika Tavingtona (wzorowanego na Banastre Tarletonie) jest znacznie bardziej okrutna niż jej historyczny odpowiednik, a film pomija kontrowersyjne aspekty działalności Francisa Mariona, który był właścicielem niewolników. Film przedstawia również konflikt w sposób bardzo uproszczony i jednostronny.
- Gdzie kręcono film? Film kręcono głównie w Karolinie Południowej, w miejscach historycznie związanych z rewolucją amerykańską, co dodaje mu autentyzmu wizualnego.
- Kto napisał scenariusz do filmu? Scenariusz napisał Robert Rodat, który jest również autorem scenariusza do innego głośnego filmu wojennego – „Szeregowca Ryana” w reżyserii Stevena Spielberga.