Metryczka filmu (Informacje wstępne)
- Tytuł polski: Trafikant
- Tytuł oryginalny: Der Trafikant (ang. The Tobacconist)
- Rok produkcji/premiery: 2018 (premiera światowa: 21 września 2018; premiera w Polsce: 21 czerwca 2019)
- Kraj(e) produkcji: Austria, Niemcy
- Gatunek: Dramat historyczny, Coming-of-age
- Czas trwania: 117 minut
- Reżyseria: Nikolaus Leytner
- Scenariusz: Klaus Richter, Nikolaus Leytner
- Na podstawie: Powieści „Trafikant” („Der Trafikant”) autorstwa Roberta Seethalera.
- Główna obsada:
- Simon Morzé (jako Franz Huchel)
- Bruno Ganz (jako Zygmunt Freud)
- Johannes Krisch (jako Otto Trsnjek)
- Emma Drogunova (jako Anezka)
- Regina Fritsch (jako Margarete Huchel)
- Karoline Eichhorn (jako Frau Dr. von Siegmeister)
- Muzyka: Matthias Weber
- Zdjęcia: Hermann Dunzendorfer
- Produkcja: Epo-Film, Glory Film, Tobis Film
- Dystrybucja w Polsce: Aurora Films
Wstęp – pierwsze wrażenia i ogólny zarys
„Trafikant” w reżyserii Nikolausa Leytnera to klasyczny w formie, ale poruszający dramat o dojrzewaniu, osadzony w niezwykle burzliwych realiach Wiednia tuż przed i w trakcie Anschlussu Austrii przez nazistowskie Niemcy. Film, będący adaptacją bestsellerowej powieści Roberta Seethalera, opowiada historię młodego chłopaka z prowincji, który przyjeżdża do wielkiego miasta, gdzie jego mentorem i przyjacielem staje się sam Zygmunt Freud. Znakomita, jedna z ostatnich, rola Brunona Ganza i subtelne ukazanie utraty niewinności na tle wielkiej historii czynią z „Trafikanta” kino wartościowe, skłaniające do refleksji i pełne nostalgicznego uroku.
Opis fabuły (bez kluczowych spoilerów)
Austria, rok 1937. Siedemnastoletni Franz Huchel (Simon Morzé) opuszcza rodzinną, alpejską wioskę i przyjeżdża do Wiednia, by podjąć pracę jako praktykant w trafice (sklepie z tytoniem i gazetami) prowadzonej przez Otto Trsnjeka (Johannes Krisch), weterana I wojny światowej. Chłopak szybko nasiąka atmosferą tętniącego życiem, ale i coraz bardziej niespokojnego miasta, w którym narastają nastroje antysemickie i pronazistowskie. Jednym ze stałych klientów trafiki jest słynny profesor Zygmunt Freud (Bruno Ganz), z którym Franz nawiązuje niezwykłą relację. Młody chłopak, zafascynowany mądrością i spokojem Freuda, zaczyna prosić go o rady, zwłaszcza w sprawach sercowych, gdy zakochuje się w tajemniczej i nieuchwytnej artystce wodewilowej, Anezce (Emma Drogunova). Freud, mimo całej swojej wiedzy o ludzkiej psychice, okazuje się być bezradny wobec zagadek miłości. Ich rozmowy o życiu, miłości i snach stają się dla Franza lekcją dojrzałości. Jednak ich spokojny świat zostaje brutalnie przerwany przez Anschluss Austrii w marcu 1938 roku. W obliczu nazistowskiego terroru, aresztowań i prześladowań Żydów, Franz musi szybko dorosnąć i podjąć odważne, moralne decyzje, stając w obronie swoich przyjaciół i wartości, w które wierzy.
Analiza elementów filmowych
Reżyseria i scenariusz
Nikolaus Leytner reżyseruje film w sposób klasyczny i elegancki. Z dużą dbałością o detale odtwarza atmosferę Wiednia z lat 30. XX wieku – od tętniących życiem kawiarni i teatrów, po narastający mrok i strach po dojściu nazistów do władzy. Reżyser skupia się na subtelnym portretowaniu relacji między bohaterami i procesie dojrzewania głównego bohatera. Scenariusz, napisany przez Leytnera i Klausa Richtera, jest wierną i sprawną adaptacją powieści. Fabuła w udany sposób łączy w sobie wątki osobiste (dojrzewanie, pierwsza miłość) z historycznym tłem. Dialogi są inteligentne, a rozmowy między Franzem a Freudem stanowią serce filmu. Historia jest prowadzona w sposób klarowny i angażujący emocjonalnie.
Aktorstwo
Simon Morzé jako Franz Huchel jest przekonujący w roli naiwnego chłopaka z prowincji, który w wielkim mieście przechodzi przyspieszony kurs dojrzałości. Jego przemiana jest wiarygodna i budzi sympatię widza. Bruno Ganz w jednej ze swoich ostatnich ról jako Zygmunt Freud jest absolutnie znakomity. Jego Freud to człowiek zmęczony, schorowany, ale wciąż pełen mądrości, ciepła i ironicznego poczucia humoru. Ganz tworzy niezwykle ludzki i poruszający portret ojca psychoanalizy w obliczu historycznej zawieruchy. Johannes Krisch jako Otto Trsnjek, właściciel trafiki, jest świetny w roli pryncypialnego i odważnego człowieka, który staje się dla Franza moralnym kompasem. Emma Drogunova jako Anezka wnosi do filmu element tajemnicy i młodzieńczej namiętności.
Aspekty techniczne i wizualne
Zdjęcia Hermanna Dunzendorfera są piękne i stylowe, doskonale oddając atmosferę przedwojennego Wiednia. Kolorystyka i kompozycja kadrów są starannie przemyślane. Montaż jest sprawny, nadając filmowi odpowiedni, spokojny rytm. Scenografia i kostiumy z dużą dbałością o detale odtwarzają realia epoki, co czyni film wizualnie bardzo atrakcyjnym i wiarygodnym.
Muzyka i dźwięk
Subtelna i elegancka muzyka Matthiasa Webera dobrze komponuje się z nastrojem filmu, podkreślając zarówno liryczne, jak i dramatyczne momenty.
Głębsze spojrzenie – tematyka, przesłanie, interpretacje
„Trafikant” to przede wszystkim poruszająca opowieść o dojrzewaniu i utracie niewinności w cieniu wielkiej historii. Franz, przyjeżdżając do Wiednia, przeżywa swoje pierwsze miłości, rozczarowania i fascynacje, ale jednocześnie staje się świadkiem narodzin zła, które na zawsze zmieni świat. Film bada temat odwagi cywilnej i moralnych wyborów w czasach terroru. Postacie, takie jak Otto Trsnjek czy sam Franz, muszą zdecydować, czy pozostać biernym obserwatorem, czy też stanąć w obronie godności i człowieczeństwa, nawet za cenę własnego bezpieczeństwa. Wątek przyjaźni międzypokoleniowej między Franzem a Freudem jest sercem filmu. Ich relacja, oparta na wzajemnej ciekawości i szacunku, staje się dla młodego chłopaka najważniejszą lekcją życia. Film jest także nostalgicznym portretem utraconego świata – Wiednia jako tętniącego życiem centrum kultury i intelektu, które zostało zniszczone przez nazistowskie barbarzyństwo. Przesłanie filmu koncentruje się na tym, że nawet w najmroczniejszych czasach, ludzka przyzwoitość, odwaga i przyjaźń są wartościami, o które warto walczyć.
Mocne strony filmu
- Znakomita i poruszająca ostatnia rola Brunona Ganza.
- Inteligentny i wzruszający scenariusz oparty na świetnej powieści.
- Subtelna i elegancka reżyseria Nikolausa Leytnera.
- Piękna strona wizualna i dbałość o historyczne detale.
- Ważna i aktualna tematyka dojrzewania w obliczu totalitaryzmu.
- Udane połączenie dramatu o dojrzewaniu z filmem historycznym.
Słabsze strony / potencjalne rozczarowania
- Spokojne, powolne tempo może być dla niektórych widzów nużące.
- Film jest dość tradycyjny w swojej formie i nie oferuje wielu zaskoczeń fabularnych.
- Niektóre wątki poboczne (np. relacja z Anezka) mogłyby być bardziej rozwinięte.
- Dla osób oczekujących dynamicznego dramatu wojennego, film może okazać się zbyt kameralny.
Dla kogo ten film? (Grupa docelowa)
„Trafikant” to propozycja dla widzów ceniących inteligentne, eleganckie kino historyczne i dramaty o dojrzewaniu. Film z pewnością przypadnie do gustu miłośnikom europejskiego kina, fanom twórczości Brunona Ganza oraz osobom zainteresowanym historią XX wieku. To kino dla tych, którzy szukają w filmie czegoś więcej niż tylko rozrywki – refleksji, wzruszenia i wnikliwego portretu epoki.
Podsumowanie i ocena końcowa
„Trafikant” to piękny, mądry i niezwykle poruszający film, który w subtelny sposób opowiada o utracie niewinności na tle jednej z największych tragedii XX wieku. Nikolaus Leytner stworzył dzieło, które zachwyca elegancją, dbałością o historyczne detale i przede wszystkim – wspaniałymi kreacjami aktorskimi. Ostatnia rola Brunona Ganza jako Zygmunta Freuda jest wisienką na torcie i sama w sobie stanowi powód, by zobaczyć ten film. To wartościowe, skłaniające do refleksji kino, które na długo pozostaje w pamięci. Ocena: 8/10 – Elegancka i poruszająca opowieść o dojrzewaniu w cieniu zła.
FAQ (Najczęściej Zadawane Pytania)
- Czy postać Zygmunta Freuda w filmie jest zgodna z historią? Film przedstawia ostatni okres życia Zygmunta Freuda w Wiedniu, tuż przed jego ucieczką do Londynu przed nazistami w 1938 roku. Postać jest oparta na faktach, choć jego relacja z fikcyjnym Franzem jest oczywiście elementem literackim. Bruno Ganz, przygotowując się do roli, studiował biografię i pisma Freuda.
- Kim był Bruno Ganz? Bruno Ganz (1941-2019) był jednym z najwybitniejszych szwajcarskich i niemieckojęzycznych aktorów XX i XXI wieku, znanym z ról w takich filmach jak „Niebo nad Berlinem” Wima Wendersa czy „Upadek” (gdzie wcielił się w postać Adolfa Hitlera). Rola Zygmunta Freuda w „Trafikancie” była jedną z jego ostatnich.
- Na jakiej powieści oparty jest film? Film jest adaptacją bestsellerowej powieści austriackiego pisarza Roberta Seethalera z 2012 roku, zatytułowanej „Der Trafikant”.
- Gdzie kręcono film? Film kręcono m.in. w Wiedniu, a także w Bawarii i Tyrolu Południowym, by odtworzyć atmosferę Austrii z lat 30. XX wieku.