Mówiący Świerszcz, postać stworzona przez Carla Collodiego w jego nieśmiertelnej powieści „Pinokio”, od dziesięcioleci fascynuje i uczy. Jako uosobienie sumienia i głosu rozsądku, stał się nieodłącznym elementem opowieści o drewnianym pajacyku, który pragnie zostać prawdziwym chłopcem. Na przestrzeni lat, liczne adaptacje filmowe przedstawiały Świerszcza na różne sposoby. Trzy z nich wyróżniają się szczególnie, oferując odmienne, acz równie zapadające w pamięć interpretacje tej postaci: mroczna i wierna oryginałowi wizja Matteo Garrone z 2019 roku, ikoniczna, pełna ciepła animacja Walta Disneya z 1940 roku oraz artystyczna, pełna melancholii adaptacja Guillermo del Toro z 2022 roku.
Mówiący Świerszcz w Oryginale Literackim Carla Collodiego
Zanim przyjrzymy się filmowym wcieleniom, warto przypomnieć, jak Świerszcz został przedstawiony w literackim pierwowzorze. U Collodiego jest to anonimowy „Mówiący Świerszcz” (Grillo Parlante), który zamieszkuje dom Gepetta od ponad stu lat. Pojawia się na krótko, próbując udzielać Pinokiowi moralnych pouczeń. Niestety, jego mądrości spotykają się z irytacją pajacyka, który w porywie złości uderza go młotkiem, uciszając na dobre (choć później jego duch powraca). Ta surowa i nieco brutalna scena stanowi ważny punkt odniesienia dla późniejszych adaptacji.
Mroczna Wierność: Mówiący Świerszcz w „Pinokiu” Matteo Garrone (2019)
Film Matteo Garrone z 2019 roku to powrót do mroczniejszych, bardziej złożonych korzeni opowieści Collodiego. Adaptacja ta stara się być jak najwierniejsza literackiemu oryginałowi, co znajduje odzwierciedlenie również w postaci Mówiącego Świerszcza.
Wizerunek i Rola: W wizji Garrone, Świerszcz nie jest uroczym kompanem, lecz faktycznie małym, wiekowym owadem. Jego wygląd, stworzony dzięki połączeniu charakteryzacji i subtelnych efektów specjalnych, wpisuje się w naturalistyczno-fantastyczny, nieco posępny klimat filmu. Jest to krucha istota, której interwencje mają charakter przestróg. Pojawia się sporadycznie, by udzielić Pinokiowi nauk, lecz jego rady są lekceważone. Świerszcz Garrone’a to bardziej symbol, efemeryczny duch mądrości niż stały towarzysz.
Aktorzy i Głosy: W oryginalnej, włoskiej wersji filmu, w postać Mówiącego Świerszcza wcielił się Davide Marotta. W polskiej wersji językowej głosu Świerszczowi użyczył Jarosław Boberek.
Znaczenie Postaci: Mówiący Świerszcz w filmie Garrone jest kluczowy dla podkreślenia moralitetowego charakteru opowieści, przypominając o konsekwencjach wyborów w surowym świecie.
Ikona Popkultury: Świerszcz Jiminy w „Pinokiu” Disneya (1940)
Zupełnie inną, znacznie bardziej znaną globalnie kreację Świerszcza, przedstawił Walt Disney w swojej animacji z 1940 roku.
Wizerunek i Rola: Disneyowski Świerszcz, nazwany Jiminy Cricket (w Polsce często jako Świerszcz Hipolit lub Jiminy), to elegancki, pełen uroku dżentelmen w cylindrze i z parasolką. Błękitna Wróżka oficjalnie mianuje go „sumieniem” Pinokia. Jiminy jest nie tylko moralnym przewodnikiem, ale także narratorem i aktywnym uczestnikiem przygód pajacyka. To on wykonuje ikoniczną piosenkę „When You Wish Upon a Star”.
Aktorzy i Głosy: W oryginalnej, anglojęzycznej wersji głosu Jiminy’emu użyczył Cliff Edwards („Ukulele Ike”). W klasycznym polskim dubbingu z 1962 roku, w roli Świerszcza Hipolita wystąpił Kazimierz Brusikiewicz.
Znaczenie Postaci: Świerszcz Jiminy stał się jedną z najukochańszych postaci Disneya, symbolem optymizmu, nadziei i wewnętrznego głosu prowadzącego ku dobru.
Artystyczna Głębia: Sebastian J. Cricket w „Guillermo del Toro: Pinokio” (2022)
Najnowsza znacząca interpretacja postaci świerszcza pochodzi z mrocznej, poklatkowej animacji Guillermo del Toro, osadzonej w realiach faszystowskich Włoch. Ta wersja znacząco odświeża i pogłębia znaną postać.
Wizerunek i Rola: Świerszcz w filmie del Toro nosi imię Sebastian J. Cricket i jest aspirującym pisarzem oraz podróżnikiem, który przypadkowo znajduje schronienie w sośnie, z której później Gepetto rzeźbi Pinokia. Po ożywieniu pajacyka, Sebastian dosłownie zamieszkuje w jego drewnianym sercu, stając się narratorem opowieści i jego sumieniem. Jest to postać pełna pasji do życia i literatury, ale też doświadczona przez los. Jego rola jako sumienia jest bardziej złożona – zmaga się z własnymi ambicjami i chaotyczną naturą Pinokia. W tej wersji świerszcz nie jest nieomylny i sam przechodzi ewolucję.
Aktorzy i Głosy: W oryginalnej, anglojęzycznej wersji, głosu Sebastianowi J. Cricket użyczył Ewan McGregor, nadając postaci elegancji, intelektualnego zacięcia, ale też ciepła i pewnej dozy komizmu. Jego wykonanie piosenek Sebastiana jest jednym z jaśniejszych punktów filmu. W polskiej wersji językowej głosu tej postaci użyczył Tomasz Steciuk, który z powodzeniem oddał wielowymiarowość świerszcza.
Znaczenie Postaci: Sebastian J. Cricket w wizji del Toro to postać tragikomiczna, która stawia pytania o sens życia, rolę artysty i naturę człowieczeństwa. Jego relacja z Pinokiem jest dynamiczna i pełna zarówno frustracji, jak i głębokiej więzi. Świerszcz ten jest świadkiem brutalności świata, ale nie traci nadziei na znalezienie piękna i znaczenia.
Trzy Wizje Sumienia: Świerszcz Pinokio według Garronego, Disneya i Del Toro
Porównując te trzy filmowe kreacje Mówiącego Świerszcza, dostrzegamy fundamentalne różnice, ale i pewne wspólne punkty:
-
Wierność Oryginałowi vs. Artystyczna Swoboda:
- Garrone: Najbliższy literackiemu pierwowzorowi Collodiego, podkreślając surowość i marginalizację postaci świerszcza.
- Disney: Najdalej odchodzi od oryginału, tworząc zupełnie nową, pozytywną i centralną postać.
- Del Toro: Czerpie z ducha oryginału (np. śmiertelność postaci), ale nadaje świerszczowi zupełnie nową tożsamość, motywacje i głębię filozoficzną, osadzając go w konkretnym kontekście historycznym.
-
Wygląd i Antropomorfizacja:
- Garrone: Naturalistyczny, owadzi wygląd.
- Disney: Pełna antropomorfizacja, elegancki dżentelmen.
- Del Toro: Antropomorfizowany owad w stylistyce stop-motion, z bogatą mimiką i charakterystycznym designem.
-
Rola w Narracji i Relacja z Pinokiem:
- Garrone: Sporadyczny, ignorowany głos rozsądku.
- Disney: Stały towarzysz, opiekun i narrator, aktywnie prowadzący Pinokia.
- Del Toro: Narrator i mieszkaniec serca Pinokia, próbujący go kształtować, ale też uczący się od niego; ich relacja jest bardziej partnerska i burzliwa.
-
Ton i Atmosfera:
- Garrone: Mroczny, melancholijny, surowy.
- Disney: Optymistyczny, ciepły, pełen humoru i magii.
- Del Toro: Mroczny, melancholijny, filozoficzny, z elementami czarnego humoru, osadzony w brutalnej rzeczywistości.
Podsumowanie
Mówiący Świerszcz, niezależnie od interpretacji, pozostaje jedną z najważniejszych postaci w historii o Pinokiu. Wersja Matteo Garrone przypomina o surowości oryginalnej powieści. Świerszcz Jiminy z filmu Disneya stał się ponadczasowym symbolem nadziei. Natomiast Sebastian J. Cricket z adaptacji Guillermo del Toro dodaje tej postaci nowej głębi, czyniąc ją świadkiem historii i filozoficznym komentatorem ludzkiej kondycji. Każda z tych kreacji, choć tak odmienna, pokazuje uniwersalność i wielowymiarowość postaci sumienia w procesie dojrzewania i poszukiwania człowieczeństwa, co czyni historię Pinokia i jego małego, mądrego towarzysza wciąż aktualną i inspirującą dla kolejnych pokoleń twórców i widzów.
FAQ: Mówiący Świerszcz w Świecie Pinokia
1. Kto jest oryginalnym „Mówiącym Świerszczem” w historii o Pinokiu? Oryginalny Mówiący Świerszcz (Grillo Parlante) pochodzi z powieści Carla Collodiego „Pinokio” z 1883 roku. W książce jest to anonimowy, stuletni świerszcz, który próbuje udzielać Pinokiowi rad, ale zostaje przez niego szybko uciszony (a nawet zabity młotkiem).
2. Jak nazywa się świerszcz w filmie Disneya z 1940 roku i kto użyczył mu głosu w klasycznym polskim dubbingu? W filmie Disneya „Pinokio” z 1940 roku świerszcz nosi imię Jiminy Cricket (w Polsce często znany jako Świerszcz Hipolit lub po prostu Jiminy). W klasycznym polskim dubbingu z 1962 roku głosu użyczył mu Kazimierz Brusikiewicz.
3. Czym charakteryzuje się świerszcz w filmie „Pinokio” Matteo Garrone z 2019 roku i kto go dubbingował po polsku? W filmie Matteo Garrone Mówiący Świerszcz jest znacznie bliższy literackiemu pierwowzorowi – jest bardziej owadem niż antropomorficzną postacią, a jego rola jest bardziej stonowana i mroczniejsza. W polskiej wersji językowej głosu użyczył mu Jarosław Boberek.
4. Jakie imię nosi świerszcz w filmie „Guillermo del Toro: Pinokio” (2022) i kto podkładał mu głos w oryginale oraz w polskiej wersji? W adaptacji Guillermo del Toro z 2022 roku świerszcz nazywa się Sebastian J. Cricket. W oryginalnej, anglojęzycznej wersji głosu użyczył mu Ewan McGregor. W polskim dubbingu był to Tomasz Steciuk.
5. Jaka jest główna różnica w przedstawieniu świerszcza w wersji Disneya w porównaniu do filmów Garrone’a i Del Toro? Główna różnica leży w tonie i charakterze postaci. Jiminy Cricket Disneya to optymistyczny, uroczy i aktywny towarzysz Pinokia. Świerszcze w wersjach Garrone’a i Del Toro są postaciami bardziej złożonymi, osadzonymi w mroczniejszych realiach swoich filmów; są bardziej obserwatorami i komentatorami, często zmagającymi się z własnymi dylematami, a ich relacja z Pinokiem jest bardziej skomplikowana.
6. Czy świerszcz zawsze pełni rolę sumienia Pinokia? Tak, we wszystkich omawianych adaptacjach (i w oryginale literackim) podstawową funkcją świerszcza jest bycie głosem sumienia dla Pinokia. Sposób, w jaki tę rolę pełni, jego aktywność, wygląd i osobowość znacząco się jednak różnią w zależności od wizji twórców.
7. Która filmowa wersja świerszcza jest najwierniejsza książkowemu oryginałowi? Najbliżej postaci z książki Carla Collodiego jest prawdopodobnie Mówiący Świerszcz z filmu Matteo Garrone (2019), zarówno pod względem wyglądu, jak i marginalnej, choć ważnej roli, oraz surowości w relacji z Pinokiem. Należy jednak pamiętać, że nawet ta wersja łagodzi nieco los świerszcza w porównaniu do powieści.