Współczesny samochód to znacznie więcej niż tylko środek transportu. To zaawansowany komputer na kołach, który jest nieustannie podłączony do internetu, wyposażony w dziesiątki czujników, kamer, mikrofonów i moduł GPS. Ta wszechobecna technologia zapewnia nam niespotykany dotąd poziom komfortu, bezpieczeństwa i rozrywki. Jednak ma też drugą, często niedocenianą stronę – nasze auto stało się potężnym narzędziem do zbierania danych. Dane te są niezwykle cenne dla producentów, ubezpieczycieli i firm trzecich. Gdzie dokładnie podróżujemy, jak szybko jeździmy, jakiej muzyki słuchamy, a nawet o czym rozmawiamy – to wszystko może być rejestrowane i analizowane. W dobie rosnącej świadomości na temat cyfrowej prywatności, warto zadać sobie pytanie: co dokładnie wie o nas nasz samochód i kto ma do tych informacji dostęp?

Co i dlaczego jest rejestrowane? Kategorie zbieranych danych

Nowoczesne pojazdy zbierają ogromne ilości danych, które można podzielić na kilka głównych kategorii. Najbardziej oczywiste są dane dotyczące eksploatacji i lokalizacji. Samochód rejestruje każdą przebytą trasę, prędkość, styl jazdy (gwałtowne przyspieszanie, hamowanie), zużycie energii lub paliwa, a także stan techniczny kluczowych komponentów. Dane te są wykorzystywane do świadczenia usług nawigacyjnych (informacje o korkach), zdalnej diagnostyki czy optymalizacji pracy pojazdu. Moduł eCall, obowiązkowy w UE, w razie wypadku automatycznie przesyła służbom ratunkowym dokładną lokalizację auta.

Druga kategoria to dane związane z systemami multimedialnymi i komfortem. Gdy podłączasz swój smartfon do systemu inforozrywki, samochód często uzyskuje dostęp do Twojej listy kontaktów, historii połączeń czy wiadomości, by móc świadczyć usługi głośnomówiące. Twoje preferencje muzyczne, historia wyszukiwania w nawigacji, ustawienia fotela czy klimatyzacji – to wszystko jest zapisywane w profilu kierowcy.

Najwięcej kontrowersji budzi trzecia kategoria: dane biometryczne i dane z wnętrza pojazdu. Coraz więcej aut wyposażonych jest w kamery monitorujące kierowcę (sprawdzające poziom zmęczenia i uwagi) oraz mikrofony do obsługi asystentów głosowych. Teoretycznie dane te są przetwarzane lokalnie, ale polityki prywatności często zawierają zapisy o możliwości ich anonimowego przesyłania na serwery producenta w celu „ulepszania usług”.

Kto ma dostęp do naszych danych i w jakim celu?

Zebrane dane trafiają przede wszystkim do producenta samochodu. Wykorzystuje on je na wiele sposobów: do prac badawczo-rozwojowych (analiza stylu jazdy pomaga w projektowaniu lepszych systemów bezpieczeństwa), do świadczenia usług subskrypcyjnych (np. zdalne sterowanie autem, płatne aktualizacje funkcji), a także do celów marketingowych. Producenci zapewniają, że dane są anonimizowane, ale granica bywa płynna.

Dane mogą być również udostępniane partnerom zewnętrznym. Firmy ubezpieczeniowe są bardzo zainteresowane danymi o stylu jazdy, by oferować polisy typu „pay-as-you-drive”, gdzie składka zależy od tego, jak bezpiecznie jeździmy. Dane o lokalizacji mogą być wykorzystywane przez dostawców usług parkingowych, restauracje czy hotele. W skrajnych przypadkach dane mogą być udostępniane organom ścigania na podstawie nakazu sądowego.

Prywatność, RODO i Twoje prawa jako kierowcy

W Unii Europejskiej kwestie ochrony danych osobowych reguluje słynne rozporządzenie RODO (GDPR). Ma ono zastosowanie również do danych zbieranych przez samochody. Co to oznacza dla Ciebie?

• Prawo do informacji: Producent musi w jasny i zrozumiały sposób poinformować Cię, jakie dane zbiera, w jakim celu i komu je udostępnia. Informacje te powinny znajdować się w polityce prywatności, z którą powinieneś się zapoznać.
• Konieczność uzyskania zgody: Na zbieranie i przetwarzanie wielu danych (zwłaszcza tych niezwiązanych bezpośrednio z bezpieczeństwem) producent musi uzyskać Twoją wyraźną zgodę. Zgody te można zazwyczaj konfigurować w ustawieniach systemu multimedialnego.
• Prawo do bycia zapomnianym: Masz prawo zażądać usunięcia swoich danych osobowych.
• Prawo dostępu do danych: Możesz zażądać od producenta kopii danych, które na Twój temat zgromadził.

Problem polega na tym, że polityki prywatności są często długie i skomplikowane, a odmowa wyrażenia zgody na niektóre zapisy może skutkować wyłączeniem części funkcjonalności samochodu. Kluczowe jest więc świadome zarządzanie ustawieniami prywatności w menu pojazdu i regularne sprawdzanie, na co właściwie się godzimy.

Jak chronić swoją prywatność w nowoczesnym aucie?

Chociaż całkowite uniknięcie zbierania danych jest niemożliwe, możesz podjąć kroki, by je ograniczyć. Poświęć chwilę na dokładne przejrzenie ustawień prywatności w systemie inforozrywki. Wyłącz te funkcje i zgody na przesyłanie danych, które nie są Ci niezbędne. Bądź ostrożny, podłączając swój telefon – sprawdź, na jakie uprawnienia zezwalasz aplikacji łączącej auto z telefonem. Jeśli sprzedajesz samochód, pamiętaj o przywróceniu ustawień fabrycznych systemu, aby usunąć wszystkie swoje dane, profile i powiązane konta. Przede wszystkim zaś, bądź świadomym użytkownikiem. Wiedza o tym, jakie dane są zbierane, to pierwszy krok do odzyskania kontroli nad swoją cyfrową tożsamością, nawet za kierownicą.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania

1. Czy mój samochód może mnie „szpiegować”? W sensie technicznym, kamery i mikrofony mogą rejestrować obraz i dźwięk. Producenci zarzekają się, że dane te są przetwarzane lokalnie lub anonimizowane. Jednak potencjalne ryzyko nadużyć lub ataków hakerskich istnieje, dlatego tak ważna jest świadomość i regulacje prawne.

2. Czy mogę wyłączyć moduł GPS w samochodzie? Całkowite wyłączenie modułu GPS jest zazwyczaj niemożliwe, ponieważ jest on zintegrowany z systemami bezpieczeństwa, jak eCall. Można jednak w ustawieniach prywatności ograniczyć udostępnianie danych o lokalizacji dla usług komercyjnych.

3. Co się dzieje z danymi po sprzedaży samochodu? Jeśli nie usuniesz swoich danych, nowy właściciel może uzyskać dostęp do Twojej historii nawigacji, książki telefonicznej czy zapisanych profili. Dlatego absolutnie kluczowe jest wykonanie pełnego resetu systemu do ustawień fabrycznych przed sprzedażą pojazdu.