Metryczka filmu (Informacje wstępne)
- Tytuł polski: Apollo 13
- Tytuł oryginalny: Apollo 13
- Rok produkcji/premiery: 1995 (premiera światowa: 22 czerwca 1995; premiera w Polsce: 20 października 1995)
- Kraj(e) produkcji: USA
- Gatunek: Dramat, Historyczny, Przygodowy, Thriller
- Czas trwania: 140 minut
- Reżyseria: Ron Howard
- Scenariusz: William Broyles Jr., Al Reinert
- Na podstawie: Książki „Lost Moon: The Perilous Voyage of Apollo 13” autorstwa Jima Lovella i Jeffreya Klugera.
- Główna obsada:
- Tom Hanks (jako Jim Lovell)
- Kevin Bacon (jako Jack Swigert)
- Bill Paxton (jako Fred Haise)
- Gary Sinise (jako Ken Mattingly)
- Ed Harris (jako Gene Kranz, dyrektor lotu)
- Kathleen Quinlan (jako Marilyn Lovell, żona Jima)
- Chris Ellis (jako Deke Slayton)
- Joe Spano (jako dyrektor NASA)
- Muzyka: James Horner
- Zdjęcia: Dean Cundey
- Produkcja: Universal Pictures, Imagine Entertainment
- Dystrybucja w Polsce: United International Pictures (UIP)
Wstęp – pierwsze wrażenia i ogólny zarys
„Apollo 13” w reżyserii Rona Howarda to mistrzowski dramat oparty na prawdziwych wydarzeniach z pechowej misji księżycowej w 1970 roku. Film z niezwykłym realizmem, precyzją i napięciem opowiada historię trzech astronautów uwięzionych w uszkodzonym statku kosmicznym setki tysięcy kilometrów od Ziemi oraz desperackiej walki setek ludzi w centrum kontroli lotów o ich bezpieczny powrót. Ze znakomitą obsadą, na czele z Tomem Hanksem, i dbałością o historyczne detale, „Apollo 13” to nie tylko wciągający thriller, ale także poruszający hołd dla ludzkiej pomysłowości, odwagi i siły współpracy w obliczu kryzysu. To kino, które mimo znajomości finału, trzyma w napięciu od pierwszej do ostatniej minuty.
Opis fabuły (bez kluczowych spoilerów)
W kwietniu 1970 roku, niecały rok po historycznym lądowaniu na Księżycu misji Apollo 11, Ameryka zaczyna tracić zainteresowanie programem kosmicznym. Mimo to, załoga misji Apollo 13 – dowódca Jim Lovell (Tom Hanks), pilot modułu księżycowego Fred Haise (Bill Paxton) i pilot modułu dowodzenia Ken Mattingly (Gary Sinise) – z entuzjazmem przygotowuje się do kolejnego lotu na Księżyc. Na kilka dni przed startem, Mattingly zostaje odsunięty od misji z powodu podejrzenia odry i zastąpiony przez rezerwowego pilota, Jacka Swigerta (Kevin Bacon). Start i początkowa faza lotu przebiegają bezproblemowo. Jednak w drodze na Księżyc dochodzi do katastrofy – eksplozja zbiornika z tlenem poważnie uszkadza moduł serwisowy, pozbawiając załogę większości zasilania, tlenu i możliwości nawigacji. Lądowanie na Księżycu jest wykluczone. Misja zmienia swój cel z eksploracji na walkę o przetrwanie. Uwięzieni w zimnym, uszkodzonym statku astronauci muszą przenieść się do ciasnego modułu księżycowego „Aquarius”, który staje się ich prowizoryczną „szalupą ratunkową”. W centrum kontroli lotów w Houston, pod przewodnictwem dyrektora lotu Gene’a Kranza (Ed Harris), rozpoczyna się desperacki wyścig z czasem. Inżynierowie i specjaliści, w tym odsunięty od lotu Ken Mattingly, muszą znaleźć sposób na rozwiązanie serii krytycznych problemów – od oszczędzania energii, przez filtrowanie dwutlenku węgla, po opracowanie procedury ponownego uruchomienia zamarzniętego modułu dowodzenia – aby sprowadzić załogę bezpiecznie na Ziemię.
Analiza elementów filmowych
Reżyseria i scenariusz
Ron Howard („Piękny umysł”, „Wyścig”) reżyseruje „Apollo 13” z niezwykłą precyzją i szacunkiem dla prawdziwych wydarzeń. Jego styl jest klasyczny, ale niezwykle efektywny. Howard mistrzowsko buduje napięcie, mimo że finał historii jest powszechnie znany. Potrafi doskonale oddać zarówno klaustrofobiczną atmosferę panującą w uszkodzonym statku kosmicznym, jak i nerwowe, pełne skupienia środowisko centrum kontroli lotów w Houston. Reżyser unika taniego melodramatyzmu, stawiając na realizm i proceduralny charakter opowieści. Scenariusz Williama Broylesa Jr. i Ala Reinerta jest znakomitą adaptacją książki Jima Lovella. Jest pełen technicznych detali, ale jednocześnie przystępny i zrozumiały dla przeciętnego widza. Fabuła jest niezwykle wciągająca, a dialogi naturalne i pełne autentyzmu. Twórcy zręcznie balansują między dramatem w kosmosie, heroiczną walką na Ziemi a niepokojem rodzin astronautów. Słynne zdanie „Houston, mamy problem” („Houston, we have a problem”) stało się ikonicznym cytatem filmowym.
Aktorstwo
Obsada „Apollo 13” jest absolutnie perfekcyjna. Tom Hanks jako Jim Lovell tworzy poruszający portret opanowanego, doświadczonego dowódcy, który mimo ekstremalnej presji, nie traci nadziei i prowadzi swoją załogę. Kevin Bacon jako Jack Swigert i Bill Paxton jako Fred Haise doskonale uzupełniają załogę, tworząc wiarygodne postacie astronautów zmagających się ze strachem i trudnościami. Ed Harris w roli dyrektora lotu Gene’a Kranza jest fenomenalny (za tę rolę był nominowany do Oscara). Jego Kranz to uosobienie profesjonalizmu, spokoju i niezłomnego przywództwa. Gary Sinise jako Ken Mattingly, odsunięty od lotu astronauta, który na Ziemi walczy o ocalenie kolegów, również tworzy zapadającą w pamięć, wzruszającą kreację. Kathleen Quinlan jako Marilyn Lovell (również nominowana do Oscara) wiarygodnie oddaje lęk i siłę żony czekającej na powrót męża.
Aspekty techniczne i wizualne
Film imponuje od strony technicznej. Zdjęcia Deana Cundeya są piękne, a sceny w kosmosie, zrealizowane przy użyciu efektów praktycznych (w tym lotów w samolocie KC-135 symulującym stan nieważkości), wyglądają niezwykle realistycznie. Montaż (Mike Hill, Daniel P. Hanley), nagrodzony Oscarem, jest mistrzowski, płynnie przeplatając wątki i utrzymując nieustanne napięcie. Scenografia (Michael Corenblith) i dźwięk (również nagrodzony Oscarem) perfekcyjnie odtwarzają realia misji kosmicznych lat 70., od wnętrz statków po centrum kontroli lotów.
Muzyka i dźwięk
Epicka i podnosząca na duchu ścieżka dźwiękowa Jamesa Hornera jest jednym z najmocniejszych punktów filmu. Muzyka doskonale buduje atmosferę heroizmu, napięcia i nadziei, stając się ikoniczną częścią produkcji.
Głębsze spojrzenie – tematyka, przesłanie, interpretacje
„Apollo 13” to przede wszystkim hołd dla ludzkiej pomysłowości, determinacji i siły współpracy w obliczu kryzysu. Film pokazuje, jak grupa ludzi, wykorzystując swoją wiedzę, kreatywność i zimną krew, potrafi znaleźć rozwiązanie w sytuacji, która wydaje się być beznadziejna. Jest to również opowieść o bohaterstwie, które nie polega na spektakularnych czynach, ale na profesjonalizmie, opanowaniu i wzajemnym zaufaniu. Bohaterami są tu nie tylko astronauci w kosmosie, ale także setki inżynierów i specjalistów w centrum kontroli lotów. Film bada temat porażki jako szansy na sukces. Misja, która miała być „kolejnym lądowaniem na Księżycu”, a przez wielu uważana za niepowodzenie, ostatecznie staje się największym triumfem NASA, pokazującym zdolność agencji do radzenia sobie w najtrudniejszych warunkach. Przesłanie filmu jest niezwykle optymistyczne i inspirujące: ludzki umysł i duch współpracy są w stanie pokonać niemal każdą przeciwność, a najtrudniejsze wyzwania wydobywają z nas to, co najlepsze.
Mocne strony filmu
- Mistrzowska, trzymająca w napięciu reżyseria Rona Howarda.
- Znakomity, oparty na faktach scenariusz.
- Perfekcyjna obsada i wybitne kreacje aktorskie (zwłaszcza Hanksa, Harrisa i Sinise’a).
- Niezwykły realizm i dbałość o detale historyczne i techniczne.
- Ikoniczna, podnosząca na duchu muzyka Jamesa Hornera.
- Inspirujące przesłanie o sile ludzkiego ducha i współpracy.
- Film, który mimo znajomości finału, wciąga i emocjonuje od początku do końca.
- Dwa zasłużone Oscary (za montaż i dźwięk) oraz liczne nominacje.
Słabsze strony / potencjalne rozczarowania
- Dla niektórych widzów film może wydawać się nieco zbyt techniczny lub proceduralny.
- Postacie kobiece, choć dobrze zagrane, mają ograniczone role i służą głównie jako tło dla męskich bohaterów.
- Film jest dość idealistyczny i patriotyczny, co jest typowe dla hollywoodzkiego kina, ale może nie wszystkim przypaść do gustu.
Dla kogo ten film? (Grupa docelowa)
„Apollo 13” to propozycja dla szerokiej publiczności – dla miłośników kina historycznego, dramatów opartych na faktach, thrillerów i opowieści o eksploracji kosmosu. Film z pewnością przypadnie do gustu fanom Rona Howarda i Toma Hanksa, a także osobom ceniącym inspirujące historie o ludzkiej odwadze i pomysłowości. To kino familijne w najlepszym tego słowa znaczeniu – wciągające, wartościowe i podnoszące na duchu.
Podsumowanie i ocena końcowa
„Apollo 13” to jeden z najlepszych filmów opartych na prawdziwych wydarzeniach w historii kina. Ron Howard stworzył dzieło, które jest jednocześnie wstrząsającym thrillerem, poruszającym dramatem i inspirującym hołdem dla ludzkiego geniuszu. Znakomity scenariusz, mistrzowska reżyseria, perfekcyjne aktorstwo i niezwykły realizm składają się na film, który mimo upływu lat wciąż robi ogromne wrażenie. To ponadczasowa opowieść o tym, jak w obliczu katastrofy rodzi się prawdziwe bohaterstwo. Ocena: 9.5/10 – Mistrzowski thriller o przetrwaniu w kosmosie.
FAQ (Najczęściej Zadawane Pytania)
- Jak bardzo film jest wierny historycznym faktom? Film jest uważany za jedną z najwierniejszych historycznie produkcji Hollywood. Twórcy dołożyli ogromnych starań, by jak najdokładniej odtworzyć przebieg misji, wygląd statków kosmicznych i centrum kontroli lotów. Wiele dialogów jest zaczerpniętych bezpośrednio z prawdziwych transkrypcji. NASA udostępniła swoje archiwa i służyła pomocą konsultacyjną.
- Czy słynne zdanie „Houston, mamy problem” zostało wypowiedziane dokładnie w ten sposób? W rzeczywistości, astronauta Jack Swigert powiedział: „Okay, Houston, we’ve had a problem here” („OK, Houston, mieliśmy tu problem”), a dowódca Jim Lovell powtórzył: „Uh, Houston, we’ve had a problem”. Scenarzyści skrócili i uprościli tę kwestię do słynnego „Houston, we have a problem”, co stało się jednym z najsłynniejszych cytatów filmowych.
- Jak zrealizowano sceny w stanie nieważkości? Wiele scen w stanie nieważkości zostało nakręconych na pokładzie samolotu KC-135, zwanego „Vomit Comet”, który wykonuje loty paraboliczne, tworząc na kilkadziesiąt sekund efekt nieważkości. Aktorzy i ekipa odbyli setki takich lotów, by uzyskać jak największy realizm.
- Czy prawdziwi astronauci z misji Apollo 13 pojawiają się w filmie? Tak, sam Jim Lovell pojawia się w krótkim cameo jako kapitan statku USS „Iwo Jima”, który wyławia kapsułę z astronautami z oceanu.