Metryczka filmu (Informacje wstępne)
- Tytuł polski: Osobliwość
- Tytuł oryginalny: The Wonder
- Rok produkcji/premiery: 2022 (premiera światowa: 2 września 2022; premiera w Polsce na platformie Netflix: 16 listopada 2022)
- Kraj(e) produkcji: Wielka Brytania, Irlandia, USA
- Gatunek: Dramat psychologiczny, Thriller, Kostiumowy
- Czas trwania: 108 minut
- Reżyseria: Sebastián Lelio
- Scenariusz: Emma Donoghue, Sebastián Lelio, Alice Birch
- Na podstawie: Powieści „Osobliwość” („The Wonder”) autorstwa Emmy Donoghue.
- Główna obsada:
- Florence Pugh (jako Lib Wright)
- Kíla Lord Cassidy (jako Anna O’Donnell)
- Tom Burke (jako William Byrne)
- Niamh Algar (jako Kitty O’Donnell / Siostra Michael)
- Elaine Cassidy (jako Rosaleen O’Donnell)
- Toby Jones (jako Dr McBrearty)
- Ciarán Hinds (jako Ojciec Thaddeus)
- Brían F. O’Byrne (jako John Flynn)
- Muzyka: Matthew Herbert
- Zdjęcia: Ari Wegner
- Produkcja: Element Pictures, House Productions, Screen Ireland, Access Entertainment
- Dystrybucja w Polsce: Netflix
Wstęp – pierwsze wrażenia i ogólny zarys
„Osobliwość” w reżyserii Sebastiána Lelio („Fantastyczna kobieta”, „Nieposłuszne”) to hipnotyzujący i wielowarstwowy dramat psychologiczny, który przenosi widza do surowej, XIX-wiecznej Irlandii, by zgłębić fenomen „poszczących dziewcząt”. Film, oparty na powieści Emmy Donoghue (autorki „Pokoju”), z niezwykłą intensywnością i subtelnością bada konflikt między wiarą a rozumem, nauką a zabobonem, prawdą a narracją. Magnetyczna kreacja Florence Pugh w roli sceptycznej pielęgniarki oraz niepokojąca atmosfera sprawiają, że „Osobliwość” to dzieło, które wciąga, intryguje i pozostawia widza z wieloma pytaniami na długo po seansie. To kino wymagające, ale niezwykle satysfakcjonujące.
Opis fabuły (bez kluczowych spoilerów)
Irlandia, rok 1862, kilkanaście lat po Wielkim Głodzie. Angielska pielęgniarka Lib Wright (Florence Pugh), weteranka wojny krymskiej, zostaje wezwana do odizolowanej wioski w irlandzkich Midlands. Jej zadaniem jest obserwacja jedenastoletniej Anny O’Donnell (Kíla Lord Cassidy), która rzekomo od czterech miesięcy nie przyjmuje żadnego pokarmu, żywiąc się jedynie „manną z nieba”. Lokalna społeczność, w tym głęboko religijna rodzina dziewczynki oraz komitet złożony z miejscowych notabli (lekarza, księdza, właściciela ziemskiego), postrzega Annę jako cud, żywy dowód boskiej interwencji. Lib, kobieta nauki, twardo stąpająca po ziemi i naznaczona osobistą tragedią, podchodzi do sprawy ze sceptycyzmem. Wraz z zakonnicą, Siostrą Michael (Niamh Algar), ma przez dwa tygodnie, na zmiany, czuwać przy Annie, by potwierdzić lub obalić prawdziwość jej postu. W miarę jak Lib spędza czas z dziewczynką, która wydaje się być pogodzona ze swoim losem i głęboko wierząca, pielęgniarka zaczyna odkrywać mroczne sekrety rodziny i społeczności, a jej początkowa naukowa ciekawość przeradza się w desperacką próbę ocalenia dziecka przed fanatyzmem i śmiercią. Jej sojusznikiem w poszukiwaniu prawdy staje się dziennikarz William Byrne (Tom Burke), który również przybył do wioski, by opisać niezwykły przypadek.
Analiza elementów filmowych
Reżyseria i scenariusz
Sebastián Lelio tworzy film o niezwykłej atmosferze – surowej, klaustrofobicznej i przesiąkniętej mistycyzmem irlandzkiej prowincji. Jego reżyseria jest powściągliwa, ale precyzyjna, skupiona na psychologii postaci i budowaniu napięcia. Lelio zręcznie wykorzystuje elementy metanarracyjne (film rozpoczyna się i kończy ujęciami ze studia filmowego, podkreślając, że oglądamy „opowieść”), co skłania widza do refleksji nad siłą narracji i wiary w historie. Scenariusz, napisany przez samą Emmę Donoghue we współpracy z Lelio i Alice Birch, wiernie oddaje ducha powieści, jednocześnie dostosowując go do języka kina. Dialogi są oszczędne, ale pełne znaczeń, a fabuła, choć pozornie prosta, kryje w sobie wiele warstw. Opowieść rozwija się powoli, budując napięcie i stopniowo odkrywając przed widzem kolejne tajemnice. Konflikt między racjonalizmem Lib a głęboko zakorzenioną wiarą (lub fanatyzmem) społeczności jest przedstawiony w sposób wielowymiarowy.
Aktorstwo
Florence Pugh jako Lib Wright jest absolutnie magnetyczna. Jej kreacja jest pełna siły, determinacji, ale także skrywanego bólu i wrażliwości. Pugh doskonale oddaje wewnętrzną przemianę swojej bohaterki – od chłodnej obserwatorki do kobiety zaangażowanej emocjonalnie w los Anny. Jej intensywność i charyzma przykuwają uwagę w każdej scenie. Kíla Lord Cassidy jako Anna O’Donnell, mimo młodego wieku, tworzy niezwykle dojrzałą i niepokojącą postać. Jej Anna jest eteryczna, spokojna, ale także pełna tajemnic. Relacja między Lib a Anną jest sercem filmu. Tom Burke jako dziennikarz William Byrne wnosi element zewnętrznej perspektywy i subtelny wątek romantyczny. Niamh Algar, Elaine Cassidy, Toby Jones i Ciarán Hinds tworzą wyraziste postacie drugoplanowe, reprezentujące różne aspekty lokalnej społeczności.
Aspekty techniczne i wizualne
Zdjęcia Ari Wegner („Psie pazury”) są przepiękne i niezwykle klimatyczne. Surowe, mgliste krajobrazy Irlandii, skąpane w chłodnym świetle, tworzą atmosferę izolacji i tajemnicy. Wnętrza chat są ciemne i klaustrofobiczne, co potęguje poczucie osaczenia. Kompozycja kadrów jest malarska i pełna symboliki. Montaż (Kristina Hetherington) jest precyzyjny, nadając filmowi odpowiedni, kontemplacyjny rytm. Scenografia (Grant Montgomery) i kostiumy (Odile Dicks-Mireaux) wiernie odtwarzają realia XIX-wiecznej Irlandii, dodając filmowi autentyzmu.
Muzyka i dźwięk
Ścieżka dźwiękowa Matthew Herberta jest niepokojąca i minimalistyczna, często oparta na dysonansach i nietypowych brzmieniach, które doskonale budują atmosferę tajemnicy i napięcia. Dźwięki natury – wiatr, deszcz – również odgrywają ważną rolę w tworzeniu surowego klimatu filmu.
Głębsze spojrzenie – tematyka, przesłanie, interpretacje
„Osobliwość” to film, który stawia fundamentalne pytania o naturę wiary i siłę sugestii. Zjawisko „poszczących dziewcząt” staje się pretekstem do zgłębienia mechanizmów, które sprawiają, że ludzie wierzą w cuda, nawet wbrew logice i dowodom naukowym. Film bada, jak zbiorowa wiara i potrzeba niezwykłości mogą prowadzić do tragedii. Kluczowym tematem jest konflikt między nauką a religią, rozumem a zabobonem. Lib Wright, uosabiająca racjonalizm i metodę naukową, zderza się ze światem, w którym dominują dogmaty wiary i ludowe wierzenia. Film porusza również kwestię traumy, żałoby i sposobów radzenia sobie ze stratą. Zarówno Lib, jak i rodzina O’Donnellów, są naznaczeni przez przeszłe tragedie, a post Anny może być interpretowany jako ekstremalna forma manifestacji bólu i potrzeby odkupienia. Ważnym wątkiem jest siła narracji i opowieści. Film, poprzez swoją metanarracyjną ramę, podkreśla, że historie, które sobie opowiadamy (zarówno te religijne, jak i osobiste), kształtują naszą rzeczywistość i mogą mieć ogromny wpływ na nasze życie. Pytanie „czy wierzysz w tę historię?” staje się kluczowe. Ostatecznie, to opowieść o potrzebie prawdy, odpowiedzialności i odwadze kwestionowania zastanych porządków, nawet jeśli oznacza to konfrontację z całą społecznością.
Mocne strony filmu
- Znakomita, hipnotyzująca kreacja Florence Pugh.
- Mistrzowska, powściągliwa reżyseria Sebastiána Lelio.
- Inteligentny i wielowarstwowy scenariusz Emmy Donoghue.
- Przepiękne, klimatyczne zdjęcia Ari Wegner.
- Niepokojąca i gęsta atmosfera.
- Ważna i skłaniająca do refleksji tematyka.
- Oryginalne wykorzystanie metanarracji.
- Świetne role drugoplanowe, zwłaszcza Kíli Lord Cassidy.
Słabsze strony / potencjalne rozczarowania
- Powolne tempo i kontemplacyjny charakter mogą być dla niektórych widzów nużące.
- Metanarracyjna rama może wydawać się niektórym zbyt nachalna lub pretensjonalna.
- Rozwiązanie zagadki „cudu” może być dla części widzów przewidywalne.
- Film jest dość mroczny i przygnębiający.
Dla kogo ten film? (Grupa docelowa)
„Osobliwość” to propozycja dla widzów ceniących ambitne, inteligentne kino psychologiczne i dramaty kostiumowe z głębszym przesłaniem. Film z pewnością przypadnie do gustu miłośnikom twórczości Sebastiána Lelio i Emmy Donoghue, a także fanom talentu Florence Pugh. To kino dla tych, którzy nie boją się wolniejszego tempa i wymagającej narracji, a szukają w filmie przestrzeni do refleksji nad ludzką naturą, wiarą i siłą opowieści.
Podsumowanie i ocena końcowa
„Osobliwość” to film niezwykle udany – mroczny, klimatyczny i skłaniający do głębokich przemyśleń. Sebastián Lelio stworzył dzieło, które wciąga tajemniczą intrygą, ale przede wszystkim porusza dzięki znakomitej kreacji Florence Pugh i uniwersalnym pytaniom o naturę wiary, prawdy i siłę narracji. Przepiękna strona wizualna i niepokojąca atmosfera dopełniają obrazu filmu, który na długo pozostaje w pamięci. To kino wymagające, ale niezwykle satysfakcjonujące, które potwierdza talent wszystkich zaangażowanych twórców.
Ocena: 8.5/10 – Hipnotyzujący i mądry dramat.
FAQ (Najczęściej Zadawane Pytania)
- Czy fenomen „poszczących dziewcząt” był prawdziwy? Tak, zjawisko „fasting girls” (poszczących dziewcząt) było autentycznym fenomenem odnotowywanym w różnych krajach, zwłaszcza w epoce wiktoriańskiej. Młode dziewczęta twierdziły, że potrafią przetrwać przez długi czas bez jedzenia, co często było interpretowane w kategoriach cudu religijnego lub medycznej anomalii. Wiele z tych przypadków okazywało się oszustwem lub wynikało z zaburzeń odżywiania.
- Na czym polega metanarracyjna rama filmu? Film rozpoczyna się i kończy ujęciami z współczesnego studia filmowego, gdzie narratorka (Niamh Algar, grająca również Siostrę Michael) zwraca się bezpośrednio do widza, podkreślając, że oglądamy skonstruowaną opowieść i zapraszając do „uwierzenia” w nią. Ten zabieg ma na celu skłonienie do refleksji nad siłą narracji i mechanizmami wiary.
- Gdzie kręcono film „Osobliwość”? Film kręcono głównie w Irlandii, co pozwoliło na uchwycenie surowego piękna i specyficznej atmosfery tamtejszych krajobrazów.
- Czy książka Emmy Donoghue, na której oparty jest film, jest popularna? Tak, powieść „The Wonder” Emmy Donoghue, wydana w 2016 roku, spotkała się z bardzo dobrym przyjęciem krytyków i czytelników, podobnie jak jej wcześniejsza, głośna powieść „Pokój” („Room”).