Nomadland (2020)

Metryczka filmu (Informacje wstępne)

• Tytuł polski: Nomadland
• Tytuł oryginalny: Nomadland
• Rok produkcji/premiery: 2020 (premiera światowa: 11 września 2020; premiera w Polsce: 19 marca 2021)
• Kraj(e) produkcji: USA, Niemcy
• Gatunek: Dramat, Film drogi (Neo-western)
• Czas trwania: 108 minut
• Reżyseria: Chloé Zhao
• Scenariusz: Chloé Zhao
• Na podstawie: Książki „Nomadland. W drodze za pracą” („Nomadland: Surviving America in the Twenty-First Century”) autorstwa Jessiki Bruder.
• Główna obsada:
  • Frances McDormand (jako Fern)
  • David Strathairn (jako Dave)
  • Linda May (jako Linda, gra samą siebie)
  • Swankie (jako Swankie, gra samą siebie)
  • Bob Wells (jako Bob, gra samego siebie)
• Muzyka: Ludovico Einaudi
• Zdjęcia: Joshua James Richards
• Produkcja: Searchlight Pictures, Highwayman Films, Hear/Say Productions, Cor Cordium Productions
• Dystrybucja w Polsce: Disney Polska (poprzez Searchlight Pictures)

Wstęp – pierwsze wrażenia i ogólny zarys

„Nomadland” Chloé Zhao to film niezwykły – poetycki, kontemplacyjny i głęboko humanistyczny portret współczesnych amerykańskich nomadów, ludzi, którzy w wyniku kryzysu ekonomicznego lub osobistych tragedii porzucili tradycyjne życie na rzecz egzystencji w drodze, w swoich vanach i kamperach. Nagrodzony trzema Oscarami (w tym za Najlepszy Film, Najlepszą Reżyserię i Najlepszą Aktorkę Pierwszoplanową dla Frances McDormand), film Zhao zaciera granice między fabułą a dokumentem, wplatając w historię fikcyjnej bohaterki autentyczne postaci i doświadczenia ludzi żyjących w ten sposób. To dzieło subtelne, pełne melancholii, ale także niezwykłej siły i afirmacji wolności, które zmusza do refleksji nad sensem domu, wspólnoty i amerykańskiego snu w XXI wieku.

Opis fabuły (bez kluczowych spoilerów)

Fern (Frances McDormand) to kobieta po sześćdziesiątce, która po śmierci męża i ekonomicznym upadku przemysłowego miasteczka Empire w Nevadzie, gdzie spędziła większość życia, traci wszystko – pracę, dom i poczucie stabilizacji. Pakuje swój dobytek do starego vana, którego nazywa „Vanguard”, i wyrusza w podróż przez rozległe krajobrazy amerykańskiego Zachodu, dołączając do rosnącej społeczności współczesnych nomadów. Żyjąc z dnia na dzień, podejmuje sezonowe prace dorywcze – w magazynie Amazona, na polach buraków cukrowych, w restauracji czy na kempingu. Po drodze spotyka innych nomadów (wielu z nich to autentyczne osoby grające samych siebie, m.in. Linda May, Swankie, Bob Wells), którzy dzielą się z nią swoimi historiami, doświadczeniami i filozofią życia. Fern uczy się od nich praktycznych umiejętności przetrwania w drodze, ale także odnajduje poczucie wspólnoty i przynależności. Mimo trudów, samotności i niepewności jutra, odkrywa w sobie siłę, niezależność i specyficzny rodzaj wolności, jaki daje życie w ciągłym ruchu, w bliskości z naturą i z dala od konsumpcyjnego społeczeństwa.

Analiza elementów filmowych

Reżyseria i scenariusz

Chloé Zhao („Jeździec”, „Eternals”) w „Nomadland” osiąga mistrzostwo w subtelnym i empatycznym portretowaniu ludzkich losów. Jej reżyseria jest niezwykle wrażliwa i powściągliwa, unikająca taniego sentymentalizmu czy łatwych ocen. Zhao z niezwykłą cierpliwością obserwuje swoich bohaterów, pozwalając im opowiadać własne historie. Styl filmu jest niemal dokumentalny, co potęguje jego autentyczność i siłę oddziaływania. Reżyserka mistrzowsko operuje nastrojem, tworząc atmosferę melancholii, ale także cichej siły i nadziei. Scenariusz, również autorstwa Zhao, jest adaptacją reportażu Jessiki Bruder. Jest oszczędny w dialogach, skupiając się bardziej na obrazach, gestach i wewnętrznych przeżyciach Fern. Historia rozwija się powoli, w rytmie podróży bohaterki, pozwalając widzowi zanurzyć się w jej świecie i zrozumieć jej motywacje. To kino kontemplacyjne, które stawia pytania, zamiast dawać proste odpowiedzi.

Aktorstwo

Frances McDormand jako Fern jest absolutnie fenomenalna. Jej kreacja jest niezwykle naturalna, pozbawiona aktorskiego efekciarstwa. McDormand stapia się ze światem nomadów, a jej Fern jest postacią pełną godności, siły, ale także bólu i tęsknoty. Aktorka z niezwykłą subtelnością oddaje wewnętrzne rozterki bohaterki, jej samotność i potrzebę wolności. To jedna z najlepszych ról w jej karierze. David Strathairn jako Dave, inny nomada, który nawiązuje z Fern bliższą relację, tworzy ciepłą i wzruszającą postać. Jednak prawdziwą siłą filmu są autentyczni nomadzi – Linda May, Swankie i Bob Wells – którzy grają samych siebie, dzieląc się swoimi prawdziwymi historiami i doświadczeniami. Ich obecność nadaje filmowi niezwykłej autentyczności i emocjonalnej głębi.

Aspekty techniczne i wizualne

Zdjęcia Joshuy Jamesa Richardsa (prywatnie partnera Zhao) są przepiękne i poetyckie. Majestatyczne, surowe krajobrazy amerykańskiego Zachodu – pustynie, góry, prerie – stają się niemal osobnym bohaterem filmu. Richards mistrzowsko operuje naturalnym światłem, zwłaszcza o wschodzie i zachodzie słońca, tworząc obrazy pełne melancholii i niezwykłego piękna. Jego kamera jest blisko bohaterów, ale jednocześnie daje im przestrzeń. Montaż (również Chloé Zhao) jest płynny i kontemplacyjny, idealnie współgrając z rytmem filmu. Scenografia jest minimalistyczna i naturalna – wnętrza vanów, sezonowe miejsca pracy, obozowiska nomadów – wszystko to potęguje wrażenie autentyzmu.

Muzyka i dźwięk

Delikatna i melancholijna muzyka Ludovico Einaudiego doskonale komponuje się z nastrojem filmu. Jego fortepianowe kompozycje podkreślają samotność i wewnętrzne przeżycia Fern, ale także piękno otaczającego ją świata. Dźwięki natury – wiatr, szum fal, odgłosy pustyni – również odgrywają ważną rolę w budowaniu atmosfery.

Głębsze spojrzenie – tematyka, przesłanie, interpretacje

„Nomadland” to film o wielu warstwach znaczeniowych. Na pierwszym planie jest krytyka współczesnego kapitalizmu i amerykańskiego snu, który dla wielu okazał się iluzją. Film ukazuje ludzi wypchniętych na margines przez kryzys ekonomiczny, utratę pracy i brak zabezpieczeń socjalnych, zmuszonych do życia w drodze z konieczności, a nie tylko z wyboru. Jednocześnie jest to opowieść o poszukiwaniu wolności, niezależności i alternatywnego stylu życia. Nomadzi, mimo trudów i niepewności, odnajdują w swoim wędrownym życiu pewien rodzaj wyzwolenia od konsumpcjonizmu i społecznych oczekiwań. Film porusza temat żałoby, straty i radzenia sobie z przeszłością. Fern, po śmierci męża i utracie domu, musi na nowo zdefiniować swoje życie i odnaleźć sens istnienia. Podróż staje się dla niej formą terapii i poszukiwania siebie. Ważnym wątkiem jest siła wspólnoty i ludzkiej solidarności. Mimo indywidualizmu, nomadzi tworzą specyficzną społeczność opartą na wzajemnej pomocy, dzieleniu się doświadczeniami i akceptacji. Spotkania przy ognisku, wspólne posiłki czy wymiana praktycznych rad są niezwykle istotne dla ich przetrwania i poczucia przynależności. Przesłanie filmu jest złożone i niejednoznaczne. Z jednej strony ukazuje trud i samotność życia w drodze, z drugiej – jego piękno, wolność i możliwość odnalezienia siebie na nowo. To film o godności, odporności ludzkiego ducha i poszukiwaniu domu tam, gdzie jest serce.

Mocne strony filmu

• Znakomita, wielowymiarowa i niezwykle naturalna kreacja Frances McDormand.
• Mistrzowska, subtelna i empatyczna reżyseria Chloé Zhao.
• Przepiękne, poetyckie zdjęcia amerykańskiego Zachodu.
• Autentyczność i siła oddziaływania dzięki udziałowi prawdziwych nomadów.
• Poruszająca i melancholijna muzyka Ludovico Einaudiego.
• Ważna i aktualna tematyka, skłaniająca do głębokiej refleksji.
• Połączenie elementów fabuły i dokumentu w spójną, artystyczną całość.
• Subtelność i unikanie łatwego sentymentalizmu.

Słabsze strony / potencjalne rozczarowania

• Powolne, kontemplacyjne tempo może być dla niektórych widzów nużące.
• Oszczędność w dialogach i fabule może sprawić, że film wyda się niektórym zbyt minimalistyczny lub mało angażujący na poziomie czysto rozrywkowym.
• Niektórzy mogą zarzucić filmowi idealizowanie trudnego życia nomadów, choć Zhao stara się pokazać również jego cienie.

Dla kogo ten film? (Grupa docelowa)

„Nomadland” to propozycja dla widzów ceniących kino artystyczne, kontemplacyjne i społecznie zaangażowane. Film z pewnością przypadnie do gustu miłośnikom twórczości Chloé Zhao, fanom talentu Frances McDormand oraz osobom zainteresowanym amerykańskim kinem niezależnym. To kino dla tych, którzy szukają w filmie czegoś więcej niż tylko prostej historii – przestrzeni do refleksji nad kondycją współczesnego człowieka, sensem życia i wartością wspólnoty.

Podsumowanie i ocena końcowa

„Nomadland” to film wyjątkowy – cichy, ale niezwykle potężny w swoim przekazie. Chloé Zhao stworzyła dzieło, które z niezwykłą wrażliwością i autentyzmem portretuje ludzi żyjących na marginesie społeczeństwa, ale jednocześnie odnajdujących w swojej wędrówce siłę, wolność i godność. Fenomenalna rola Frances McDormand, przepiękne zdjęcia i poruszająca muzyka składają się na film, który jest zarówno intymnym portretem jednostki, jak i szerokim spojrzeniem na współczesną Amerykę. To kino, które zostaje w sercu i umyśle na długo po seansie, zmuszając do refleksji i przewartościowania własnych priorytetów. Ocena: 9.5/10 – Poetyckie i głęboko ludzkie arcydzieło.

FAQ (Najczęściej Zadawane Pytania)

• Czy postacie nomadów w filmie są prawdziwe? Tak, wiele postaci w filmie, takich jak Linda May, Swankie czy Bob Wells, to autentyczni współcześni nomadzi, którzy grają samych siebie i dzielą się swoimi prawdziwymi historiami. Ich obecność nadaje filmowi niezwykłej wiarygodności.
• Na czym opiera się książka Jessiki Bruder, która była inspiracją dla filmu? Książka „Nomadland: Surviving America in the Twenty-First Century” to reportaż non-fiction, w którym dziennikarka Jessica Bruder opisuje rosnące zjawisko starszych Amerykanów, którzy po kryzysie finansowym w 2008 roku stracili oszczędności i domy, i zmuszeni zostali do życia w vanach, podróżując po kraju w poszukiwaniu dorywczej pracy.
• Jakie nagrody zdobył „Nomadland”? Film zdobył wiele prestiżowych nagród, w tym trzy Oscary (Najlepszy Film, Najlepsza Reżyseria dla Chloé Zhao, Najlepsza Aktorka Pierwszoplanowa dla Frances McDormand), Złotego Lwa na Festiwalu Filmowym w Wenecji, Złote Globy i nagrody BAFTA.
• Czy film jest krytyką amerykańskiego systemu? Tak, film można interpretować jako subtelną, ale mocną krytykę amerykańskiego kapitalizmu, braku zabezpieczeń socjalnych i iluzoryczności „amerykańskiego snu”, który dla wielu okazał się nieosiągalny.