Metryczka filmu (Informacje wstępne)
- Tytuł polski: Joker
- Tytuł oryginalny: Joker
- Rok produkcji/premiery: 2019 (premiera światowa: 31 sierpnia 2019; premiera w Polsce: 4 października 2019)
- Kraj(e) produkcji: USA, Kanada
- Gatunek: Dramat psychologiczny, Thriller, Kryminał
- Czas trwania: 122 minuty
- Reżyseria: Todd Phillips
- Scenariusz: Todd Phillips, Scott Silver
- Na podstawie: Postaci z uniwersum DC Comics (jednak film stanowi odrębną historię origin story).
- Główna obsada:
- Joaquin Phoenix (jako Arthur Fleck / Joker)
- Robert De Niro (jako Murray Franklin)
- Zazie Beetz (jako Sophie Dumond)
- Frances Conroy (jako Penny Fleck)
- Brett Cullen (jako Thomas Wayne)
- Shea Whigham (jako Detektyw Burke)
- Bill Camp (jako Detektyw Garrity)
- Glenn Fleshler (jako Randall)
- Leigh Gill (jako Gary)
- Muzyka: Hildur Guðnadóttir
- Zdjęcia: Lawrence Sher
- Produkcja: Warner Bros. Pictures, DC Films, Village Roadshow Pictures, Bron Creative, Joint Effort
- Dystrybucja w Polsce: Warner Bros. Entertainment Polska
Wstęp – pierwsze wrażenia i ogólny zarys
„Joker” w reżyserii Todda Phillipsa to mroczne, niepokojące i głęboko pesymistyczne studium psychologicznego rozpadu człowieka, które odważnie redefiniuje genezę jednego z najsłynniejszych komiksowych złoczyńców. Zamiast superbohaterskiego widowiska, otrzymujemy surowy, realistyczny dramat, mocno osadzony w estetyce amerykańskiego kina lat 70. i inspirowany takimi dziełami jak „Taksówkarz” czy „Król komedii” Martina Scorsese. Film, napędzany fenomenalną, nagrodzoną Oscarem kreacją Joaquina Phoenixa, to wstrząsająca opowieść o tym, jak społeczeństwo naznaczone apatią, nierównościami i brakiem empatii potrafi stworzyć własnego potwora. To kino kontrowersyjne, trudne, ale niezwykle potężne w swoim wydźwięku.
Opis fabuły (bez kluczowych spoilerów)
Gotham City, rok 1981. Arthur Fleck (Joaquin Phoenix) jest człowiekiem zepchniętym na margines społeczeństwa. Pracuje jako klaun do wynajęcia, marząc o karierze komika stand-upowego, ale brakuje mu talentu, a jego specyficzne poczucie humoru nie trafia do publiczności. Opiekuje się swoją schorowaną matką, Penny (Frances Conroy), z którą mieszka w obskurnym mieszkaniu. Arthur cierpi na zaburzenia psychiczne, w tym na patologiczny śmiech, który objawia się w najmniej odpowiednich momentach. Jego jedynym oparciem jest system opieki społecznej, który jednak z powodu cięć budżetowych wkrótce przestaje funkcjonować. Nieustannie upokarzany, wyśmiewany i ignorowany przez otoczenie, Arthur pogrąża się w coraz głębszej alienacji i szaleństwie. Jego jedynym promykiem nadziei wydaje się być sąsiadka, Sophie (Zazie Beetz), oraz fascynacja popularnym prezenterem telewizyjnym, Murrayem Franklinem (Robert De Niro). Gdy seria brutalnych wydarzeń sprawia, że Arthur po raz pierwszy sięga po przemoc, odkrywa w sobie nową, przerażającą siłę. Jego powolna transformacja z ofiary w sprawcę zbiega się z narastającymi niepokojami społecznymi w Gotham, a on sam, zupełnie nieświadomie, staje się symbolem anarchii i buntu przeciwko elitom.
Analiza elementów filmowych
Reżyseria i scenariusz
Todd Phillips, znany wcześniej głównie z komedii („Kac Vegas”), zaskakuje dojrzałością i mrocznym, poważnym tonem. Jego reżyseria jest niezwykle precyzyjna, a styl mocno nawiązuje do Nowego Hollywood lat 70. Phillips mistrzowsko buduje atmosferę brudnego, zdeprawowanego i pogrążonego w kryzysie Gotham, które staje się niemal osobnym bohaterem filmu. Reżyser skupia się na subiektywnej perspektywie Arthura, wciągając widza w jego niestabilny, paranoiczny świat, gdzie granica między rzeczywistością a halucynacją zaciera się. Scenariusz, napisany wspólnie ze Scottem Silverem, jest odważną próbą stworzenia realistycznego origin story dla postaci, która dotąd nie miała jednoznacznej genezy. Historia jest wciągająca, a proces psychologicznej dekompozycji bohatera przedstawiony jest w sposób przekonujący i przerażający. Dialogi są oszczędne, a siła narracji tkwi w obrazach i fenomenalnej grze aktorskiej. Scenariusz stanowi również mocny komentarz społeczny na temat alienacji, nierówności i zaniku empatii.
Aktorstwo
Joaquin Phoenix w roli Arthura Flecka / Jokera tworzy kreację absolutnie totalną, hipnotyzującą i przerażającą, za którą w pełni zasłużenie otrzymał Oscara. Jego fizyczna transformacja (drastyczna utrata wagi), manieryzmy, a przede wszystkim bolesny, patologiczny śmiech, na długo zapadają w pamięć. Phoenix z niezwykłą intensywnością oddaje całą gamę emocji swojego bohatera – od smutku i zagubienia, przez upokorzenie, po wyzwalającą, anarchistyczną furię. Robert De Niro jako Murray Franklin, idol Arthura, tworzy postać cynicznego showmana, stanowiąc idealny kontrast dla głównego bohatera. Zazie Beetz jako Sophie wnosi do filmu element ciepła i pozornej normalności. Frances Conroy jako matka Arthura jest niepokojąca i tragiczna w swojej roli.
Aspekty techniczne i wizualne
Zdjęcia Lawrence’a Shera (nominowane do Oscara) są przepiękne i niezwykle klimatyczne. Surowa, ziarnista faktura obrazu, stonowana, brudna paleta barw i mistrzowskie operowanie światłem doskonale oddają atmosferę Gotham z przełomu lat 70. i 80. Montaż jest precyzyjny, nadając filmowi odpowiednie, często powolne i niepokojące tempo. Scenografia i kostiumy wiernie odtwarzają realia epoki, dodając filmowi autentyzmu.
Muzyka i dźwięk
Mroczna, melancholijna i niezwykle poruszająca ścieżka dźwiękowa autorstwa islandzkiej kompozytorki Hildur Guðnadóttir (nagrodzona Oscarem) jest integralną częścią filmu. Jej wiolonczelowe motywy doskonale oddają wewnętrzny ból i powolne pogrążanie się bohatera w szaleństwie. Muzyka jest tu niemal osobnym bohaterem, komentującym i potęgującym emocje.
Głębsze spojrzenie – tematyka, przesłanie, interpretacje
„Joker” to przede wszystkim wstrząsające studium choroby psychicznej i jej społecznych konsekwencji. Film pokazuje, jak systemowa obojętność, brak wsparcia i nieustanne upokorzenia mogą doprowadzić człowieka do ostateczności. Jest to mocny głos w dyskusji na temat potrzeby empatii i opieki nad osobami z zaburzeniami psychicznymi. Porusza temat alienacji i wykluczenia społecznego. Arthur Fleck jest człowiekiem niewidzialnym dla społeczeństwa, a jego jedynym sposobem na zaistnienie staje się przemoc. Film jest również ostrą krytyką nierówności społecznych i klasowych. Gotham City to miasto podzielone, pełne frustracji i gniewu, gdzie bogaci gardzą biednymi, co prowadzi do społecznej rewolty, której Joker nieoczekiwanie staje się symbolem. Wątek relacji między mediami a przemocą jest również obecny. Program Murraya Franklina i sposób, w jaki media przedstawiają wydarzenia, przyczyniają się do eskalacji chaosu. Przesłanie filmu jest niezwykle pesymistyczne i niepokojące: społeczeństwo, które odrzuca i upokarza swoich najsłabszych członków, samo tworzy potwory, które w końcu zwrócą się przeciwko niemu.
Mocne strony filmu
- Absolutnie genialna, nagrodzona Oscarem kreacja Joaquina Phoenixa.
- Mroczna, gęsta i hipnotyzująca atmosfera.
- Odważne i bezkompromisowe podejście do postaci i tematyki.
- Znakomita reżyseria Todda Phillipsa i przepiękne zdjęcia Lawrence’a Shera.
- Rewelacyjna, niepokojąca muzyka Hildur Guðnadóttir.
- Ważny i aktualny komentarz społeczny.
- Film, który prowokuje do dyskusji i na długo pozostaje w pamięci.
Słabsze strony / potencjalne rozczarowania
- Film jest niezwykle mroczny, brutalny i przygnębiający.
- Dla fanów komiksów, taka realistyczna i tragiczna geneza Jokera może być trudna do zaakceptowania.
- Film wzbudził kontrowersje związane z rzekomym usprawiedliwianiem lub romantyzowaniem przemocy, choć twórcy się od tego odcinali.
- Niektóre wątki fabularne są celowo niejednoznaczne, co może być dla niektórych widzów frustrujące.
Dla kogo ten film? (Grupa docelowa)
„Joker” to propozycja dla widzów dojrzałych, ceniących ambitne, mroczne kino psychologiczne z głębszym przesłaniem. Film z pewnością docenią miłośnicy twórczości Martina Scorsese z lat 70., fani talentu Joaquina Phoenixa oraz osoby zainteresowane kinem, które stawia trudne pytania i porusza ważne problemy społeczne. To zdecydowanie nie jest typowy film superbohaterski i nie jest przeznaczony dla młodszej widowni.
Podsumowanie i ocena końcowa
„Joker” to filmowe arcydzieło – dzieło niezwykle odważne, prowokacyjne i perfekcyjnie zrealizowane. Todd Phillips stworzył wstrząsający portret psychologiczny, który wykracza daleko poza ramy kina komiksowego, stając się uniwersalną opowieścią o alienacji i rozpadzie społeczeństwa. Fenomenalna rola Joaquina Phoenixa, mistrzowska reżyseria, hipnotyzująca muzyka i przepiękne zdjęcia składają się na film, który jest jednocześnie piękny i przerażający. To kino, które boli, niepokoi i zmusza do myślenia. Absolutna pozycja obowiązkowa. Ocena: 9.5/10 – Wstrząsające i hipnotyzujące arcydzieło o narodzinach zła.
FAQ (Najczęściej Zadawane Pytania)
- Czy „Joker” jest częścią Kinowego Uniwersum DC (DCEU)? Nie, film jest samodzielną produkcją, która nie jest powiązana z innymi filmami z uniwersum DC, takimi jak „Liga Sprawiedliwości” czy „Aquaman”. Jest to część tzw. „DC Black” lub „DC Elseworlds” – projektów o mroczniejszym, bardziej autorskim charakterze.
- Jakie filmy Martina Scorsese były główną inspiracją dla „Jokera”? Twórcy otwarcie przyznawali się do inspiracji dwoma kluczowymi filmami Martina Scorsese z lat 70. i 80.: „Taksówkarzem” (1976) i „Królem komedii” (1982). Oba filmy, z Robertem De Niro w rolach głównych, opowiadają o niestabilnych psychicznie, wyalienowanych bohaterach.
- Czy film ma scenę po napisach? Nie, „Joker” nie ma typowej dla filmów komiksowych sceny po napisach.
- Czy powstanie sequel „Jokera”? Tak, sukces filmu doprowadził do powstania sequela zatytułowanego „Joker: Folie à Deux”, którego premiera zaplanowana jest na 2024 rok. W rolach głównych ponownie wystąpią Joaquin Phoenix, a dołączy do niego Lady Gaga jako Harley Quinn.