Metryczka filmu (Informacje wstępne)
- Tytuł polski: Catherine Zwana Birdy
- Tytuł oryginalny: Catherine Called Birdy
- Rok produkcji/premiery: 2022 (premiera światowa: 12 września 2022; premiera w Polsce na platformie Amazon Prime Video: 7 października 2022)
- Kraj(e) produkcji: Wielka Brytania, USA
- Gatunek: Komedia, Historyczny (coming-of-age)
- Czas trwania: 108 minut
- Reżyseria: Lena Dunham
- Scenariusz: Lena Dunham
- Na podstawie: Powieści „Catherine, Called Birdy” autorstwa Karen Cushman.
- Główna obsada:
- Bella Ramsey (jako Lady Catherine „Birdy”)
- Andrew Scott (jako Lord Rollo, ojciec Birdy)
- Billie Piper (jako Lady Aislinn, matka Birdy)
- Joe Alwyn (jako Wujek George)
- Dean-Charles Chapman (jako Robert, starszy brat Birdy)
- Isis Hainsworth (jako Aelis)
- Lesley Sharp (jako Morwenna, piastunka Birdy)
- Sophie Okonedo (jako Ethelfritha Rose Splinter z Devonu)
- Muzyka: Carter Burwell
- Zdjęcia: Laurie Rose
- Produkcja: Working Title Films, Good Thing Going, Amazon Studios
- Dystrybucja w Polsce: Amazon Prime Video
Wstęp – pierwsze wrażenia i ogólny zarys
„Catherine Zwana Birdy” to pełna werwy, anachroniczna i ujmująco bezczelna adaptacja popularnej powieści młodzieżowej Karen Cushman, przeniesiona na ekran przez Lenę Dunham („Dziewczyny”). Film zabiera nas do XIII-wiecznej Anglii, by opowiedzieć historię rezolutnej i niepokornej czternastolatki, która za wszelką cenę próbuje uniknąć zaaranżowanego małżeństwa. Dunham, zachowując ducha oryginału, nadaje opowieści swój charakterystyczny, feministyczny i dowcipny ton, tworząc produkcję, która bawi, wzrusza i skłania do refleksji nad pozycją kobiet w historii. Znakomita Bella Ramsey w roli tytułowej i świetnie dobrana obsada drugoplanowa czynią z tego filmu prawdziwą perełkę wśród młodzieżowych komedii historycznych.
Opis fabuły (bez kluczowych spoilerów)
Lady Catherine (Bella Ramsey), zwana pieszczotliwie Birdy, jest czternastoletnią córką zubożałego Lorda Rollo (Andrew Scott) i Lady Aislinn (Billie Piper). Akcja rozgrywa się w średniowiecznej angielskiej wiosce Stonebridge. Birdy jest dziewczyną pełną życia, inteligentną, upartą i zdecydowanie nie pasującą do roli posłusznej, średniowiecznej damy. Uwielbia zabawy w błocie, płatanie figli i spędzanie czasu ze swoją piastunką Morwenną (Lesley Sharp) oraz przyjaciółką Aelis (Isis Hainsworth). Jej największym koszmarem staje się perspektywa zamążpójścia. Ojciec, widząc w małżeństwie córki szansę na podreperowanie rodzinnych finansów, zaczyna sprowadzać kolejnych kandydatów na męża – od podstarzałych i odpychających po po prostu nudnych. Birdy, uzbrojona w spryt i niekonwencjonalne metody, postanawia odstraszyć każdego z nich, prowadząc swoisty dziennik swoich perypetii i przemyśleń. Jej bunt przeciwko patriarchalnym normom i próby zachowania niezależności prowadzą do serii zabawnych, ale i wzruszających sytuacji, a także do odkrywania samej siebie, swoich pragnień i siły charakteru w świecie, który próbuje ją zamknąć w sztywnych ramach konwenansu.
Analiza elementów filmowych
Reżyseria i scenariusz
Lena Dunham z niezwykłą energią i wyczuciem przenosi na ekran świat Birdy. Jej reżyseria jest dynamiczna, pełna humoru i anachronicznych wtrętów (zwłaszcza w warstwie muzycznej i języku), które jednak nie burzą historycznego kontekstu, a raczej nadają mu współczesnej świeżości i czynią go bardziej przystępnym dla młodej widowni. Dunham doskonale rozumie swoją bohaterkę i z empatią pokazuje jej walkę o własny głos. Scenariusz, również autorstwa Dunham, jest wierny duchowi powieści Karen Cushman, zachowując jej dziennikową formę i pierwszoosobową narrację. Dialogi są błyskotliwe, pełne humoru i młodzieńczej energii. Twórczyni zgrabnie balansuje między komedią a bardziej poważnymi refleksjami na temat pozycji kobiet, aranżowanych małżeństw i presji społecznej. Historia jest wciągająca i dobrze skonstruowana, a postać Birdy jest napisana z ogromną sympatią.
Aktorstwo
Bella Ramsey jako Birdy jest absolutnym objawieniem. Młoda aktorka (znana m.in. z „Gry o tron” i „The Last of Us”) emanuje charyzmą, energią i naturalnym talentem komediowym. Jej Birdy jest zadziorna, inteligentna, wrażliwa i niezwykle zabawna. Ramsey doskonale oddaje wewnętrzne rozterki i buntowniczą naturę swojej bohaterki, czyniąc ją postacią, z którą łatwo sympatyzować. Andrew Scott jako Lord Rollo, ojciec Birdy, jest równie znakomity. Jego postać to mieszanka egoizmu, nieporadności i skrywanej ojcowskiej miłości. Scott świetnie radzi sobie zarówno w scenach komediowych, jak i tych bardziej dramatycznych. Billie Piper jako Lady Aislinn, matka Birdy, tworzy postać ciepłej, mądrej i wspierającej kobiety. Joe Alwyn jako ulubiony wujek George wnosi element romantycznego uroku. Cała obsada drugoplanowa, w tym Lesley Sharp i Sophie Okonedo, prezentuje wysoki poziom.
Aspekty techniczne i wizualne
Zdjęcia Laurie Rose’a są piękne i klimatyczne, dobrze oddając zarówno surowość średniowiecznego życia, jak i malowniczość angielskich krajobrazów. Kolorystyka jest stonowana, ale pełna naturalnych barw. Montaż jest dynamiczny, co nadaje filmowi odpowiednie tempo. Scenografia (Kave Quinn) i kostiumy (Julian Day) wiernie odtwarzają realia XIII-wiecznej Anglii, od prostych strojów wiejskich po bardziej okazałe szaty arystokracji. Dbałość o detale jest imponująca.
Muzyka i dźwięk
Ścieżka dźwiękowa Cartera Burwella jest subtelna i dobrze komponuje się z nastrojem filmu. Jednak to przede wszystkim anachroniczne wykorzystanie współczesnych piosenek (w coverach lub oryginalnych wersjach) w kluczowych momentach dodaje filmowi charakterystycznego, nieco przewrotnego humoru i podkreśla uniwersalność emocji bohaterki.
Głębsze spojrzenie – tematyka, przesłanie, interpretacje
„Catherine Zwana Birdy” to przede wszystkim opowieść o dojrzewaniu i walce o własną tożsamość oraz niezależność w opresyjnym, patriarchalnym świecie. Birdy, mimo młodego wieku, nie godzi się na narzuconą jej rolę i z determinacją walczy o prawo do samostanowienia. Film w humorystyczny, ale i krytyczny sposób ukazuje pozycję kobiet w średniowieczu, gdzie były one traktowane jako towar wymienny, a ich los zależał od decyzji mężczyzn. Aranżowane małżeństwa, brak edukacji i ograniczona wolność to realia, z którymi musi zmierzyć się bohaterka. Wątek relacji rodzinnych, zwłaszcza skomplikowanej więzi Birdy z ojcem, jest istotnym elementem filmu. Mimo licznych konfliktów, w tle pobrzmiewa nuta ojcowskiej miłości i troski. Film jest również hymnem na cześć dziewczęcej siły, sprytu i kreatywności. Birdy, mimo przeciwności losu, nie traci ducha i znajduje coraz to nowe sposoby na przechytrzenie dorosłych i walkę o swoje marzenia. Przesłanie filmu jest feministyczne i uniwersalne: każda dziewczyna ma prawo do własnego głosu, wyboru i szczęścia, niezależnie od epoki, w której żyje. To także przypomnienie o tym, jak ważne jest zachowanie w sobie wewnętrznej wolności i nonkonformizmu.
Mocne strony filmu
- Znakomita, pełna energii i charyzmy kreacja Belli Ramsey.
- Błyskotliwy, zabawny i inteligentny scenariusz Leny Dunham.
- Udane połączenie komedii historycznej z dramatem o dojrzewaniu.
- Świetne role drugoplanowe, zwłaszcza Andrew Scotta i Billie Piper.
- Stylowa strona wizualna i dbałość o historyczne detale (z przymrużeniem oka).
- Feministyczne i podnoszące na duchu przesłanie.
- Oryginalne wykorzystanie anachronicznej muzyki.
Słabsze strony / potencjalne rozczarowania
- Anachroniczny styl i humor mogą nie wszystkim przypaść do gustu.
- Momentami film może wydawać się nieco zbyt współczesny w swoim podejściu do średniowiecza.
- Niektóre wątki poboczne mogłyby być bardziej rozwinięte.
- Dla widzów oczekujących wiernej, poważnej adaptacji historycznej, film może okazać się zbyt swobodny.
Dla kogo ten film? (Grupa docelowa)
„Catherine Zwana Birdy” to propozycja dla szerokiej publiczności, zwłaszcza dla młodszych widzów (nastolatków) oraz fanów twórczości Leny Dunham i Belli Ramsey. Film z pewnością przypadnie do gustu osobom ceniącym inteligentne, zabawne komedie z feministycznym przesłaniem i historycznym tłem. To także dobra opcja dla tych, którzy lubią niekonwencjonalne adaptacje literatury młodzieżowej.
Podsumowanie i ocena końcowa
„Catherine Zwana Birdy” to niezwykle udana, zabawna i mądra komedia, która z wdziękiem i energią opowiada historię niepokornej średniowiecznej nastolatki. Lena Dunham stworzyła film, który bawi, wzrusza i skłania do refleksji, a Bella Ramsey w roli tytułowej jest absolutnie rewelacyjna. To produkcja, która udowadnia, że opowieści historyczne mogą być świeże, dowcipne i niezwykle aktualne. Zdecydowanie warto dać się porwać urokowi Birdy i jej niezwykłym perypetiom.
Ocena: 8/10 – Czarująca, zabawna i mądra opowieść o dziewczęcej sile.
FAQ (Najczęściej Zadawane Pytania)
- Na jakiej książce oparty jest film? Film jest adaptacją wielokrotnie nagradzanej powieści dla młodzieży „Catherine, Called Birdy” autorstwa amerykańskiej pisarki Karen Cushman, wydanej w 1994 roku.
- Czy film jest wierny książkowemu oryginałowi? Film zachowuje główne wątki fabularne, postaci i dziennikową formę narracji znaną z książki. Lena Dunham nadała jednak historii swój charakterystyczny, nieco anachroniczny i dowcipny styl.
- Kim jest Lena Dunham, reżyserka i scenarzystka filmu? Lena Dunham to amerykańska aktorka, scenarzystka, reżyserka i producentka, najbardziej znana jako twórczyni i gwiazda popularnego serialu HBO „Dziewczyny” („Girls”). Jej twórczość często charakteryzuje się feministycznym podejściem, autoironią i szczerym portretowaniem kobiecych doświadczeń.
- Czy anachroniczne elementy w filmie (np. muzyka) są zamierzone? Tak, wykorzystanie współczesnych piosenek i pewna swoboda w języku są celowym zabiegiem Leny Dunham, mającym na celu uczynienie historii bardziej przystępną i uniwersalną dla współczesnej widowni, zwłaszcza młodszej, oraz podkreślenie ponadczasowości walki Birdy o własny głos.