Aftersun (2022)

Metryczka filmu (Informacje wstępne)

• Tytuł polski: Aftersun
• Tytuł oryginalny: Aftersun
• Rok produkcji/premiery: 2022 (premiera światowa: 21 maja 2022; premiera w Polsce: 3 lutego 2023)
• Kraj(e) produkcji: Wielka Brytania, USA
• Gatunek: Dramat
• Czas trwania: 102 minuty
• Reżyseria: Charlotte Wells
• Scenariusz: Charlotte Wells
• Na podstawie: Scenariusz oryginalny
• Główna obsada:
  • Paul Mescal (jako Calum)
  • Frankie Corio (jako Sophie)
  • Celia Rowlson-Hall (jako dorosła Sophie)
• Muzyka: Oliver Coates
• Zdjęcia: Gregory Oke
• Produkcja: PASTEL, BBC Film, Tango Entertainment, BFI
• Dystrybucja w Polsce: M2 Films

Wstęp – pierwsze wrażenia i ogólny zarys

„Aftersun” to debiut reżyserski Charlotte Wells, który niczym letnie wspomnienie – ulotne, niekiedy zatarte, a jednak niezwykle intensywne – pozostaje z widzem na długo po seansie. To film subtelny, intymny i głęboko poruszający, który wymyka się łatwym kategoryzacjom. Zamiast klarownej narracji oferuje impresjonistyczny portret relacji ojca i córki podczas wakacji w Turcji pod koniec lat 90. Jest to dzieło, które z niezwykłą czułością i melancholią bada tematy pamięci, dorastania, rodzicielstwa i niewyrażonego smutku, czyniąc to w sposób, który rezonuje z osobistymi doświadczeniami każdego, kto kiedykolwiek próbował zrozumieć swoich bliskich lub uchwycić esencję minionych chwil.

Opis fabuły (bez kluczowych spoilerów)

Film koncentruje się na jedenastoletniej Sophie (Frankie Corio), która spędza wakacje z młodym ojcem, Calumem (Paul Mescal), w tureckim kurorcie. Obserwujemy ich wspólne dni wypełnione typowymi wakacyjnymi aktywnościami: pływaniem w basenie, grą w bilard, wycieczkami czy wieczornymi animacjami. Równolegle, poprzez fragmenty nagrań z kamery MiniDV oraz krótkie, oniryczne sekwencje z udziałem dorosłej Sophie, zdajemy sobie sprawę, że oglądamy te wydarzenia przez pryzmat jej wspomnień, próbę rekonstrukcji i zrozumienia postaci ojca oraz tego konkretnego okresu w ich życiu. Calum, mimo że stara się być dla córki najlepszym kompanem i opiekunem, zmaga się z wewnętrznymi demonami i subtelnie sygnalizowaną depresją, co Sophie, będąca na progu dojrzewania, zaczyna nieśmiało dostrzegać i przetwarzać.

Analiza elementów filmowych

Reżyseria i scenariusz

Charlotte Wells w swoim pełnometrażowym debiucie prezentuje niezwykłą dojrzałość i wrażliwość. Jej reżyseria jest powściągliwa, oparta na niedopowiedzeniach i subtelnych gestach. Wells mistrzowsko operuje nastrojem, tworząc atmosferę słodko-gorzkiej nostalgii. Scenariusz, również jej autorstwa, unika melodramatyzmu i dosłowności. Zamiast tego, historia rozwija się poprzez fragmentaryczne sceny, pozornie błahe rozmowy i obserwacje, które składają się na złożony portret relacji i wewnętrznych przeżyć bohaterów. Siła „Aftersun” tkwi w tym, co niewypowiedziane, w spojrzeniach, gestach i momentach ciszy, które mówią więcej niż tysiąc słów. Wells z niezwykłą precyzją ukazuje niuanse komunikacji między ojcem a córką, ich wzajemną miłość, ale też dystans wynikający z wieku i nieprzepracowanych problemów.

Aktorstwo

Aktorstwo w „Aftersun” to absolutny majstersztyk naturalności. Paul Mescal jako Calum jest fenomenalny. Tworzy postać wielowymiarową – czułego, kochającego ojca, który jednocześnie walczy z przytłaczającym ciężarem smutku i odpowiedzialności. Mescal z niezwykłą subtelnością oddaje wewnętrzne rozterki swojej postaci, często za pomocą drobnych gestów, spojrzenia czy zmiany tonu głosu. Jego Calum jest jednocześnie charyzmatyczny i kruchy. Frankie Corio jako młoda Sophie jest równie zachwycająca. W swoim debiucie aktorskim prezentuje niezwykłą autentyczność i dojrzałość. Jej Sophie jest ciekawa świata, spostrzegawcza i wrażliwa, a jej interakcje z Mescalem są niezwykle naturalne i przekonujące. Chemia między tą dwójką aktorów jest sercem filmu i sprawia, że ich relacja jest tak poruszająca.

Aspekty techniczne i wizualne

Zdjęcia Gregory’ego Oke’a doskonale współgrają z nastrojem filmu. Są często intymne, bliskie bohaterom, z wykorzystaniem ciepłych barw przywołujących atmosferę letnich wakacji, ale też z subtelnymi cieniami sugerującymi ukryty mrok. Fragmenty nagrań z kamery MiniDV, stylizowane na amatorskie, dodają autentyzmu i podkreślają subiektywny charakter wspomnień Sophie. Montaż (Blair McClendon) jest kluczowy dla struktury filmu. Fragmentaryczność scen, przeskoki między teraźniejszością wakacji a onirycznymi wizjami dorosłej Sophie, budują poczucie rekonstrukcji wspomnień, gdzie pewne obrazy są wyraźniejsze, inne zatarte lub powracające. Scenografia i kostiumy subtelnie oddają atmosferę lat 90. oraz charakter wakacyjnego kurortu, nie przytłaczając jednak historii.

Muzyka i dźwięk

Ścieżka dźwiękowa Olivera Coatesa jest dyskretna, ale niezwykle efektywna w budowaniu nastroju. Często opiera się na ambientowych brzmieniach, które podkreślają melancholię i intymność filmu. Ważną rolę odgrywają również piosenki z epoki (np. „Losing My Religion” R.E.M. czy „Under Pressure” Queen i Davida Bowie), które nie tylko osadzają akcję w konkretnym czasie, ale także rezonują z emocjami bohaterów, stając się niemal osobnym komentarzem do wydarzeń, szczególnie w finałowej, niezwykle poruszającej scenie.

Głębsze spojrzenie – tematyka, przesłanie, interpretacje

„Aftersun” to film gęsty od znaczeń, który zaprasza do wielokrotnych interpretacji. Na pierwszym planie jest oczywiście pamięć – jej zawodność, subiektywność i sposób, w jaki kształtuje nasze rozumienie przeszłości i bliskich. Próbujemy wraz z dorosłą Sophie poskładać obraz ojca z fragmentów wspomnień, wypełniając luki i starając się zrozumieć to, czego jako dziecko nie mogła pojąć. Film dotyka również tematu depresji i zdrowia psychicznego, ukazując subtelne, ale niepokojące sygnały zmagań Caluma. Jego próby bycia idealnym ojcem kontrastują z momentami załamania i rezygnacji, co tworzy portret człowieka walczącego z niewidzialnym ciężarem. To także opowieść o dorastaniu i relacji rodzic-dziecko. Obserwujemy Sophie na progu dojrzewania, jej pierwsze zauroczenia, próby zrozumienia świata dorosłych i zmieniającą się dynamikę z ojcem. Z kolei Calum, mimo młodego wieku (ma około 30 lat), musi mierzyć się z odpowiedzialnością rodzicielstwa, starając się dać córce to, czego sam być może nie doświadczył. Film można interpretować jako próbę pożegnania, zrozumienia straty i pogodzenia się z niepełnym obrazem ukochanej osoby. Oniryczne sceny tańca dorosłej Sophie i Caluma w stroboskopowym świetle symbolizują tę trudną konfrontację z przeszłością i nieuchwytnością wspomnień.

Mocne strony filmu

• Niezwykle subtelna i dojrzała reżyseria Charlotte Wells.
• Fenomenalne, naturalne aktorstwo Paula Mescala i Frankie Corio.
• Głęboko poruszający, wielowymiarowy scenariusz oparty na niedopowiedzeniach.
• Intymna, melancholijna atmosfera.
• Mistrzowskie wykorzystanie muzyki i fragmentów nagrań z kamery MiniDV.
• Zdolność do wywoływania głębokich emocji bez uciekania się do taniego sentymentalizmu.
• Uniwersalność poruszanych tematów (pamięć, relacje rodzinne, zdrowie psychiczne).

Słabsze strony / potencjalne rozczarowania

• Fragmentaryczna, niejednoznaczna narracja może być dla niektórych widzów zbyt powolna lub nieangażująca.
• Osoby oczekujące klarownej fabuły z wyraźnym początkiem, rozwinięciem i zakończeniem mogą poczuć się zawiedzione.
• Subtelność i niedopowiedzenia mogą sprawić, że niektóre wątki czy emocje pozostaną dla części odbiorców nie do końca zrozumiałe bez głębszej refleksji.

Dla kogo ten film? (Grupa docelowa)

„Aftersun” to film dla widzów ceniących kino artystyczne, kontemplacyjne i emocjonalnie angażujące. Dla tych, którzy szukają w kinie czegoś więcej niż tylko rozrywki – przestrzeni do refleksji nad ludzką naturą, pamięcią i złożonością relacji. Polecany miłośnikom subtelnych dramatów psychologicznych, kina niezależnego oraz fanom talentu Paula Mescala. To propozycja dla cierpliwego widza, gotowego zanurzyć się w świecie niedopowiedzeń i pozwolić, by historia wybrzmiała w nim na własnych warunkach.

Podsumowanie i ocena końcowa

„Aftersun” to jeden z najpiękniejszych i najbardziej przejmujących debiutów ostatnich lat. Charlotte Wells stworzyła dzieło niezwykle osobiste, a jednocześnie uniwersalne, które z niezwykłą delikatnością dotyka najczulszych strun ludzkiej duszy. To film, który zostaje w sercu i umyśle, prowokując do refleksji nad własnymi wspomnieniami i relacjami z bliskimi. Subtelność formy idzie tu w parze z ogromnym ładunkiem emocjonalnym, czyniąc z „Aftersun” doświadczenie niezapomniane. Ocena: 9.5/10 – Arcydzieło subtelności.

FAQ (Najczęściej Zadawane Pytania)

• Czy „Aftersun” jest oparty na prawdziwej historii? Film jest dziełem fikcyjnym, ale reżyserka Charlotte Wells przyznała, że czerpała inspirację z własnych wspomnień i relacji z ojcem, nadając mu bardzo osobisty charakter.
• O co dokładnie chodzi w enigmatycznych scenach z dorosłą Sophie? Te sceny symbolizują proces wspominania i próbę konfrontacji dorosłej Sophie z obrazem ojca i przeszłości. Stroboskopowe światło i taniec mogą symbolizować zarówno intensywność, jak i fragmentaryczność oraz zniekształcenie wspomnień, a także trudność w „dotarciu” do pełnego zrozumienia ojca.
• Czy film wyjaśnia, co stało się z Calumem? Film celowo pozostawia wiele kwestii niedopowiedzianych, w tym los Caluma po wakacjach. Skupia się bardziej na emocjonalnym wpływie tego okresu na Sophie i jej próbie zrozumienia ojca przez pryzmat wspomnień. Ta niejednoznaczność jest jednym z kluczowych elementów siły filmu.
• Dlaczego film nosi tytuł „Aftersun”? Tytuł „Aftersun” (ang. „po opalaniu”) może odnosić się do balsamu łagodzącego oparzenia słoneczne, co metaforycznie sugeruje próbę uleczenia, złagodzenia bólu związanego ze wspomnieniami lub trudną przeszłością. Może także symbolizować efekt „po”, czyli to, co pozostaje po intensywnym doświadczeniu (jak wakacje, czy sama obecność ojca).