Metryczka filmu (Informacje wstępne)
- Tytuł polski: Ukryty klejnot
- Tytuł oryginalny: Uncut Gems
- Rok produkcji/premiery: 2019 (premiera światowa: 30 sierpnia 2019; premiera w Polsce na platformie Netflix: 31 stycznia 2020)
- Kraj(e) produkcji: USA
- Gatunek: Thriller, Kryminał, Dramat
- Czas trwania: 135 minut
- Reżyseria: Josh Safdie, Benny Safdie
- Scenariusz: Ronald Bronstein, Josh Safdie, Benny Safdie
- Na podstawie: Scenariusz oryginalny
- Główna obsada:
- Adam Sandler (jako Howard Ratner)
- Lakeith Stanfield (jako Demany)
- Julia Fox (jako Julia De Fiore)
- Kevin Garnett (jako on sam)
- Idina Menzel (jako Dinah Ratner)
- Eric Bogosian (jako Arno)
- Keith Williams Richards (jako Phil)
- Muzyka: Daniel Lopatin (Oneohtrix Point Never)
- Zdjęcia: Darius Khondji
- Produkcja: A24, Elara Pictures, Scott Rudin Productions
- Dystrybucja w Polsce: Netflix
Wstęp – pierwsze wrażenia i ogólny zarys
„Ukryty klejnot” braci Safdie to dwugodzinny, nieprzerwany atak paniki w formie filmu – chaotyczny, głośny, niezwykle intensywny i absolutnie hipnotyzujący. Z Adamem Sandlerem w zaskakującej, dramatycznej roli, która na nowo definiuje jego aktorskie możliwości, film wciąga widza w sam środek desperackiego wyścigu z czasem nowojorskiego jubilera i hazardzisty, który stawia wszystko na jedną kartę. To kino, które wywołuje fizyczny dyskomfort, podnosi ciśnienie i nie pozwala ani na chwilę odetchnąć, będąc jednocześnie jednym z najbardziej oryginalnych i najlepiej zrealizowanych thrillerów kryminalnych ostatnich lat.
Opis fabuły (bez kluczowych spoilerów)
Howard Ratner (Adam Sandler) jest charyzmatycznym, ale i niezwykle irytującym właścicielem sklepu jubilerskiego w nowojorskiej Dzielnicy Diamentów. Jego życie to ciągły chaos – jest uzależniony od hazardu, tonie w długach u bezwzględnych gangsterów (w tym swojego szwagra, Arno), a jego życie rodzinne z żoną Dinah (Idina Menzel) jest w rozsypce, podczas gdy on sam romansuje ze swoją młodą pracownicą, Julią (Julia Fox). Nadzieją na wyjście z finansowych tarapatów staje się dla niego rzadki, nieoszlifowany czarny opal, który przemycił z Etiopii i zamierza sprzedać na aukcji za milion dolarów. Jednak jego plany komplikują się, gdy do jego sklepu trafia gwiazda koszykówki, Kevin Garnett (grający samego siebie), który jest przekonany, że opal przyniesie mu szczęście w nadchodzącym meczu. Howard, w akcie skrajnej nieodpowiedzialności, pożycza mu kamień, co uruchamia lawinę katastrofalnych wydarzeń. Przez następne kilkadziesiąt godzin Howard desperacko próbuje odzyskać opal, spłacić długi i postawić wszystko na jeden, decydujący zakład, pogrążając się w coraz większym chaosie i ściągając na siebie gniew wszystkich wokół.
Analiza elementów filmowych
Reżyseria i scenariusz
Bracia Safdie („Good Time”) doskonalą swój unikalny, naturalistyczny i niezwykle intensywny styl. Ich reżyseria jest nerwowa, chaotyczna i klaustrofobiczna. Wykorzystują bliskie plany, dynamiczny montaż i nakładające się na siebie dialogi, tworząc atmosferę nieustannego napięcia i lęku. Widz jest wrzucony w sam środek szaleństwa głównego bohatera i nie ma ani chwili wytchnienia. Scenariusz, napisany przez braci Safdie i Ronalda Bronsteina, jest precyzyjnie skonstruowaną spiralą pecha i złych decyzji. Fabuła, mimo pozornego chaosu, jest niezwykle spójna i logiczna w swojej eskalacji. Dialogi są ostre, szybkie i naturalne, doskonale oddając zgiełk nowojorskiej ulicy i specyficzne środowisko, w którym porusza się bohater.
Aktorstwo
Adam Sandler jako Howard Ratner tworzy absolutnie rewelacyjną i najlepszą w swojej karierze kreację dramatyczną. Zrywa z wizerunkiem komika, wcielając się w postać antypatyczną, irytującą, ale jednocześnie pełną charyzmy i tragizmu. Jego Howard to człowiek, któremu nie da się kibicować, ale od którego nie można oderwać wzroku. Sandler mistrzowsko oddaje jego desperację, manię i uzależnienie od adrenaliny. Julia Fox w swoim debiucie aktorskim jako Julia jest naturalna i pełna energii, tworząc postać niejednoznaczną. Lakeith Stanfield jako Demany, naganiacz Howarda, jest jak zwykle świetny. Były koszykarz Kevin Garnett, grając samego siebie, wypada zaskakująco dobrze i wiarygodnie. Cała obsada drugoplanowa doskonale wpisuje się w realistyczny i nerwowy ton filmu.
Aspekty techniczne i wizualne
Zdjęcia Dariusa Khondjiego („Siedem”) są ziarniste, często filmowane z ręki, co potęguje poczucie chaosu i realizmu. Użycie długich obiektywów i ciasnych kadrów wzmaga klaustrofobiczną atmosferę. Montaż jest niezwykle szybki i nerwowy, idealnie odzwierciedlając stan umysłu głównego bohatera i tempo wydarzeń. Scenografia i kostiumy doskonale oddają kiczowatą estetykę początku lat 2010. i specyficzne środowisko nowojorskiej Dzielnicy Diamentów.
Muzyka i dźwięk
Elektroniczna, psychodeliczna i pulsująca ścieżka dźwiękowa autorstwa Daniela Lopatina (Oneohtrix Point Never) jest jednym z kluczowych elementów filmu. Muzyka jest niemal nieustannie obecna, potęgując napięcie, niepokój i wrażenie chaosu. Dźwięk w filmie, z nakładającymi się dialogami i hałasem otoczenia, jest celowo przytłaczający, wciągając widza w świat Howarda.
Głębsze spojrzenie – tematyka, przesłanie, interpretacje
„Ukryty klejnot” to przede wszystkim wstrząsające studium uzależnienia – od hazardu, ryzyka i adrenaliny. Howard Ratner jest człowiekiem, który nie potrafi przestać, nieustannie podnosząc stawkę i wierząc, że następny wielki zakład rozwiąże wszystkie jego problemy. Film pokazuje destrukcyjną naturę tego nałogu. Porusza temat amerykańskiego snu w jego najbardziej wynaturzonej, kapitalistycznej formie. Howard wierzy, że jeden wielki strzał zapewni mu szczęście i rozwiąże wszystko, co jest iluzją napędzającą jego autodestrukcję. Film bada również naturę chaosu i desperackiej próby jego okiełznania. Howard żyje w stanie nieustannego kryzysu, żonglując kłamstwami, długami i ryzykownymi zakładami, co prowadzi do nieuchronnej katastrofy. Przesłanie filmu jest niezwykle gorzkie: pogoń za łatwym zyskiem i uzależnienie od ryzyka to prosta droga do samozagłady. To także opowieść o tym, jak trudno jest wyrwać się z zaklętego kręgu własnych błędów.
Mocne strony filmu
- Genialna i przełomowa rola dramatyczna Adama Sandlera.
- Niezwykle intensywna, nerwowa i trzymająca w napięciu reżyseria braci Safdie.
- Oryginalna i chaotyczna, ale niezwykle spójna narracja.
- Hipnotyzująca, pulsująca ścieżka dźwiękowa.
- Realizm i autentyczność w przedstawieniu środowiska i postaci.
- Film, który wywołuje silne, fizyczne odczucia (stres, lęk, klaustrofobia).
- Jedna z najciekawszych i najlepszych produkcji studia A24.
Słabsze strony / potencjalne rozczarowania
- Nieustanne napięcie, chaos i hałas mogą być dla niektórych widzów niezwykle męczące i przytłaczające.
- Główny bohater jest postacią antypatyczną i irytującą, co może utrudniać identyfikację z nim.
- Film nie oferuje ani chwili wytchnienia, co jest celowym zabiegiem, ale może być dla niektórych barierą.
Dla kogo ten film? (Grupa docelowa)
„Ukryty klejnot” to propozycja dla widzów ceniących odważne, autorskie i intensywne kino. Film z pewnością docenią fani twórczości braci Safdie oraz osoby, które chcą zobaczyć Adama Sandlera w zupełnie nowej, mistrzowskiej odsłonie. To kino dla tych, którzy nie boją się trudnych, nieprzyjemnych doświadczeń filmowych i szukają w thrillerze czegoś więcej niż tylko prostej rozrywki – autentycznych emocji i artystycznej wizji.
Podsumowanie i ocena końcowa
„Ukryty klejnot” to filmowy majstersztyk i jeden z najlepszych thrillerów ostatnich lat. Bracia Safdie stworzyli dzieło, które jest formalnie brawurowe, narracyjnie intensywne i niezwykle wciągające. Genialna rola Adama Sandlera, hipnotyzująca muzyka i nieustające poczucie zagrożenia składają się na film, który jest prawdziwą jazdą bez trzymanki. To kino, które wyczerpuje, irytuje, ale ostatecznie zachwyca swoją oryginalnością i bezkompromisowością. Ocena: 9/10 – Chaotyczne i stresujące arcydzieło.
FAQ (Najczęściej Zadawane Pytania)
- Czy Adam Sandler otrzymał nominację do Oscara za tę rolę? Mimo powszechnego uznania krytyków i wielu nagród (m.in. Independent Spirit Award), Adam Sandler nie otrzymał nominacji do Oscara za rolę w „Ukrytym klejnocie”, co było uważane za jedno z największych niedopatrzeń Akademii w tamtym roku.
- Czy postać grana przez Kevina Garnetta jest ważna dla fabuły? Tak, Kevin Garnett, prawdziwa gwiazda NBA, gra w filmie kluczową rolę. Jego obsesja na punkcie czarnego opalu staje się jednym z głównych motorów napędowych fabuły.
- Dlaczego film jest tak głośny i chaotyczny? Wykorzystanie nakładających się na siebie dialogów, ciągłej, pulsującej muzyki i szybkiego montażu to celowy zabieg artystyczny braci Safdie, mający na celu wprowadzenie widza w stan umysłu głównego bohatera – jego nerwowość, desperację i poczucie bycia osaczonym.
- Do jakich filmów można porównać styl „Ukrytego klejnotu”? Styl braci Safdie jest często porównywany do wczesnych filmów Martina Scorsese (np. „Wściekły byk”, „Ulice nędzy”) oraz do twórczości Johna Cassavetesa, ze względu na realizm, naturalistyczne aktorstwo i skupienie na postaciach z marginesu.