Literatura ma niezwykłą moc – buduje mosty, poszerza horyzonty i pozwala nam wejść w światy, których inaczej byśmy nie poznali. W ostatnich latach literatura o tematyce LGBTQ+ przestała być niszą, a stała się ważnym, tętniącym życiem nurtem, który zdobywa nagrody, podbija listy bestsellerów i serca czytelników na całym świecie. Historie te, pełne autentycznych emocji, pomagają zrozumieć różnorodność ludzkich doświadczeń, a dla wielu stają się lustrem, w którym wreszcie mogą zobaczyć samych siebie.
Przygotowaliśmy dla Was subiektywny ranking TOP 20 książek, które naszym zdaniem warto znać. To lista różnorodna – znajdziecie tu ciepłe i podnoszące na duchu powieści młodzieżowe, nagradzaną literaturę piękną, przełomowe polskie tytuły, ważne reportaże, klasykę oraz fantastykę. Niezależnie od tego, czy szukacie lekkiej lektury, czy głębokiej, intelektualnej przygody, mamy nadzieję, że znajdziecie tu coś dla siebie.
Współczesne Powieści, Które Pokochali Czytelnicy
1. „Heartstopper” – Alice Oseman
To absolutny fenomen, który udowadnia, że opowieści o miłości mogą być jednocześnie proste, delikatne i niezwykle poruszające. Seria komiksów graficznych śledzi rodzące się uczucie między Charliem, wrażliwym gejem po trudnych przejściach, a Nickiem, popularnym i serdecznym rugbistą. „Heartstopper” to ciepły plaster na serce, opowieść o odkrywaniu siebie, przyjaźni, akceptacji i zdrowych relacjach, która podbiła serca nastolatków i dorosłych.
2. „Red, White & Royal Blue” – Casey McQuiston
Co by było, gdyby syn prezydentki Stanów Zjednoczonych zakochał się w księciu z brytyjskiej rodziny królewskiej? Ta powieść to błyskotliwy, pełen humoru i niezwykle wciągający romans, który jest jednocześnie eskapistyczną fantazją i mądrą opowieścią o odpowiedzialności, dziedzictwie i odwadze bycia sobą na oczach całego świata. Idealna lektura na poprawę nastroju.
3. „The Seven Husbands of Evelyn Hugo” – Taylor Jenkins Reid
Tajemnicza i starzejąca się ikona Hollywood, Evelyn Hugo, postanawia opowiedzieć całą prawdę o swoim burzliwym życiu i siedmiu małżeństwach. Prawda okazuje się jednak znacznie bardziej skomplikowana i skrywa opowieść o wielkiej, zakazanej miłości do innej kobiety. To mistrzowsko skonstruowana powieść o cenie sławy, tożsamości i poświęceniu, od której nie sposób się oderwać.
4. „Wiem, że jesteś gdzieś” (Call Me by Your Name) – André Aciman
Kultowa już powieść, która stała się podstawą głośnego filmu. To zmysłowa, nostalgiczna i przepięknie napisana historia o pierwszej miłości i przebudzeniu seksualnym. Akcja toczy się podczas upalnego lata we Włoszech, gdzie między siedemnastoletnim Elio a starszym studentem, Oliverem, rodzi się uczucie, które na zawsze odmieni ich życie. To proza, która zostaje w czytelniku na długo po zakończeniu lektury.
Literatura Piękna, Młodzieżowa i Nagradzana
5. „Arystoteles i Dante odkrywają sekrety wszechświata” – Benjamin Alire Sáenz
To jedna z najpiękniejszych i najbardziej cenionych powieści młodzieżowych. Opowiada o przyjaźni dwóch chłopców o meksykańskich korzeniach – cichego i zamyślonego Arystotelesa oraz otwartego i radosnego Dantego. Razem uczą się stawiać czoła problemom rodzinnym, odkrywają swoją tożsamość i uczucie, które powoli kiełkuje między nimi. To mądra i poetycka opowieść o dorastaniu.
6. „Simon oraz inni homo sapiens” – Becky Albertalli
Zanim świat poznał film „Twój Simon”, była ta urocza i ważna książka. Simon Spier, licealista, prowadzi mailową korespondencję z anonimowym kolegą ze szkoły, w którym powoli się zakochuje. Kiedy ich maile wpadają w niepowołane ręce, Simon staje przed groźbą publicznego coming outu. To zabawna, ale i mądra historia o przyjaźni, odwadze i prawie do decydowania o własnej historii.
7. „Dziewczyna, kobieta, inna” (Girl, Woman, Other) – Bernardine Evaristo
Nagrodzona Bookerem, fenomenalna powieść przedstawiająca losy dwunastu czarnych Brytyjek. Ich historie, rozciągnięte na przestrzeni stu lat, tworzą fascynującą mozaikę współczesnego społeczeństwa. Evaristo z niezwykłym talentem porusza tematy feminizmu, rasy, tożsamości seksualnej i płciowej, przedstawiając m.in. postacie lesbijek i osób niebinarnych. To literacko i społecznie niezwykle ważna lektura.
8. „Detransition, Baby” – Torrey Peters
Jedna z najgłośniejszych powieści ostatnich lat, która w centrum stawia doświadczenia osób transpłciowych. Książka w szczery, błyskotliwy i często zabawny sposób opowiada o trójce bohaterów: transkobiecie Reese, jej byłym partnerze Amesie (który przeszedł detranzycję) oraz jego szefowej Katrinie. Ich losy splatają się, gdy na horyzoncie pojawia się dziecko. To poruszająca opowieść o rodzicielstwie, kobiecości i poszukiwaniu rodziny.
Polska Scena Literacka
9. „Lubiewo” – Michał Witkowski
Przełomowa i ikoniczna już powieść, która na zawsze zmieniła obraz literatury LGBTQ+ w Polsce. Napisana barwnym, dosadnym językiem, bez cenzury i pruderii, przedstawia świat homoseksualnych mężczyzn – „ciot” – w czasach PRL-u i po transformacji. To obrazoburcza, zabawna, ale i gorzka opowieść o pożądaniu, starości i przemijaniu. Lektura obowiązkowa dla zrozumienia polskiego kontekstu.
10. Twórczość Jacka Dehnela
Jacek Dehnel to jeden z najważniejszych polskich pisarzy współczesnych, który w swojej twórczości nie boi się poruszać wątków queerowych. W powieściach takich jak „Lala” czy „Saturn”, choć nie są one wyłącznie o tematyce LGBTQ+, wątki te są ważnym elementem portretów psychologicznych bohaterów i tła społecznego, opowiedzianych z niezwykłą erudycją i pięknym językiem.
11. Twórczość Sylwii Chutnik
Sylwia Chutnik, jedna z czołowych polskich feministek i pisarek, w swoich książkach, takich jak „Kieszonkowy atlas kobiet”, konsekwentnie oddaje głos kobietom, które wymykają się społecznym schematom. W jej prozie znajdziemy silne, autentyczne portrety kobiet, w tym także postaci nieheteronormatywnych, przedstawione z dużą wrażliwością i zaangażowaniem.
Reportaż i Literatura Faktu
12. „Foucault w Warszawie” – Remigiusz Ryziński
Fascynujący reportaż historyczny, który rzuca światło na mało znany epizod z historii Polski – pobyt słynnego filozofa Michela Foucault w Warszawie w latach 50. oraz represyjną akcję Służby Bezpieczeństwa o kryptonimie „Hiacynt”, wymierzoną w środowisko homoseksualnych mężczyzn. To ważna książka o hipokryzji władzy i cenie wolności.
13. „Płynąć pod prąd. Lesbijki w PRL-u” – Joanna Ostrowska
Kolejna niezwykle istotna publikacja historyczna, która wypełnia lukę w polskiej pamięci zbiorowej. Autorka na podstawie rozmów i materiałów archiwalnych odtwarza często niewidzialny świat lesbijek w czasach PRL-u, pokazując ich strategie przetrwania, sposoby budowania wspólnoty i walkę o własną tożsamość w opresyjnym systemie.
14. „Cała siła, jaką czerpię na życie” – praca zbiorowa pod red. Ewy Woydyłło
Zbiór osobistych świadectw, relacji, wywiadów i tekstów literackich osób LGBTQ+ oraz ich bliskich – rodziców i przyjaciół. To poruszający i autentyczny obraz ludzkich losów, pokazujący zarówno ból odrzucenia, jak i radość płynącą z akceptacji i miłości. Książka, która dodaje siły i uczy empatii.
Klasyka, Którą Warto Znać
15. „Pokój Giovanniego” – James Baldwin
Absolutna klasyka literatury światowej. Wydana w 1956 roku, odważna i tragiczna opowieść o młodym Amerykaninie w Paryżu, który miota się między uczuciem do swojej narzeczonej a namiętną miłością do włoskiego barmana, Giovanniego. To głęboka, psychologiczna powieść o tożsamości, wstydzie i niemożności zaakceptowania samego siebie.
16. „Orlando” – Virginia Woolf
Nowatorska i ponadczasowa powieść modernistyczna, która wyprzedziła swoją epokę. Jej tytułowy bohater/bohaterka żyje przez kilkaset lat, od epoki elżbietańskiej po czasy współczesne autorce, swobodnie zmieniając płeć. To błyskotliwa i poetycka medytacja nad naturą tożsamości, płci i czasu, która do dziś inspiruje i zachwyca.
17. „Maurice” – E. M. Forster
Kolejny klasyk, napisany na początku XX wieku, ale wydany dopiero pośmiertnie z obawy przed skandalem. To historia miłości dwóch mężczyzn w dusznej, pełnej konwenansów Anglii edwardiańskiej. W przeciwieństwie do wielu podobnych historii z tamtego okresu, „Maurice” wyróżnia się odważnym i pełnym nadziei zakończeniem.
Fantastyka i Mitologia na Nowo
18. „Pieśń o Achillesie” – Madeline Miller
Współczesne przetworzenie mitu o wojnie trojańskiej, które podbiło serca czytelników na całym świecie. Opowiedziana z perspektywy Patroklosa, skupia się na jego głębokiej, nierozerwalnej i tragicznej miłości do herosa Achillesa. To przepiękna, liryczna i chwytająca za serce opowieść o miłości, wojnie i przeznaczeniu.
19. „Gideon z Dziewiątego” – Tamsyn Muir
Brawurowa mieszanka science fiction i fantasy, którą autorka sama określiła jako „lesbijskie nekromantki w kosmosie”. Pełna akcji, czarnego humoru i sarkastycznych dialogów historia opowiada o Gideon, mistrzyni miecza, i Harrowhark, genialnej nekromantce, które muszą współpracować, by rozwikłać zagadkę morderstwa w nawiedzonym pałacu. Ich skomplikowana relacja jest sercem tej niezwykłej powieści.
20. „Tak tracisz wojnę czasu” – Amal El-Mohtar i Max Gladstone
Poetycka i misternie skonstruowana powieść science fiction, która zdobyła liczne nagrody. To historia miłosna dwóch agentek z wrogich sobie frakcji, które podróżują w czasie, by zmieniać historię. Zaczynają od zostawiania sobie szyderczych wiadomości, ale z czasem ich korespondencja przeradza się w głębokie uczucie, które może zniszczyć je obie i cały porządek wszechświata.
FAQ – Najczęstsze pytania
Od której książki zacząć przygodę z literaturą LGBTQ+?
Jeśli szukasz czegoś lekkiego i podnoszącego na duchu, sięgnij po „Heartstopper” lub „Red, White & Royal Blue”. Jeśli wolisz poruszającą literaturę piękną, doskonałym wyborem będzie „Pieśń o Achillesie” lub „Arystoteles i Dante…”. A jeśli chcesz zrozumieć polski kontekst, przełomowe „Lubiewo” będzie lekturą obowiązkową.
Czy te książki są tylko dla osób LGBTQ+?
Absolutnie nie! Dobre historie są uniwersalne. Opowieści o miłości, przyjaźni, poszukiwaniu siebie czy walce o swoje miejsce w świecie dotyczą każdego z nas, niezależnie od orientacji seksualnej czy tożsamości płciowej. Czytanie tych książek to doskonały sposób na poszerzenie perspektywy i budowanie empatii.
Gdzie mogę znaleźć te książki?
Wszystkie wymienione tytuły są dostępne w Polsce. Znajdziesz je w dobrych księgarniach stacjonarnych i internetowych, zarówno w formie papierowej, jak i jako e-booki czy audiobooki. Wiele z nich jest również dostępnych w bibliotekach.
Czy to wszystkie warte uwagi tytuły?
Ta lista to tylko wierzchołek góry lodowej! Rynek wydawniczy, zarówno polski, jak i zagraniczny, jest pełen wspaniałych książek o tematyce LGBTQ+. Traktuj tę listę jako punkt wyjścia i inspirację do własnych poszukiwań. Miłej lektury!