Literatura klasyczna wywołuje sporo sprzecznych emocji – jedni ją kochają i stawiają na piedestale, inni jej nie doceniają, określając mianem przedpotopowej nudy. W dzisiejszym wpisie chciałam was zachęcić do sięgnięcia po pięć klasycznych książek, na tyle ciekawych i wartościowych, że powinny przypaść do gustu nawet największym sceptykom. Jeśli jednak nie, to i tak nie będzie to czas stracony, bo każda z tych powieści to wciągająca lektura.
Anna Karenina Lew Tołstoj (1877)
Wielu błędnie klasyfikuje tę książkę jako romans, podczas gdy w rzeczywistości jest to doskonale skonstruowana powieść psychologiczna. Porusza tematykę zdrady, pragnienia i zgubnego pożądania. Opisuje także w szerokim spektrum życie ówczesnej arystokracji rosyjskiej, wszechobecne konwenanse i surowe zasady społecznej etykiety. To historia zakazanego uczucia, którym mężatka obdarzyła młodego hrabiego. Pasja, jaka ogarnia kobietę, ma tragiczne skutki i wywiera katastrofalny wpływ na resztę jej życia.
Anna Karenina jest powieścią wielowymiarową i wielowątkową, której nie sposób streścić w kilku zdaniach, lecz warto po nią sięgnąć choćby ze względu na wspaniały rys psychologiczny postaci oraz dosadne ujęcie tego, w jaki sposób funkcjonowały elity i jak wielki wpływ na losy jednostki miała presja ze strony społeczeństwa. To historia kobiety poszukującej szczęścia i miłości, napiętnowanej i odrzuconej, jednak nigdy nietracącej nadziei.
Zabić drozda Harper Lee (1960)
To jedna z moich najukochańszych powieści. Autorka przedstawia obraz amerykańskiego społeczeństwa lat 30-tych, kiedy różnice rasowe stanowiły barierę nie do przeskoczenia. To historia o nienawiści, która wynika z uprzedzeń i ślepego podążania za wyuczoną opinią, a także o człowieczeństwie i znaczeniu tego słowa w obliczu zbrodni.
Adwokat, będący samotnym ojcem dwójki dzieci, decyduje się bronić w sądzie czarnoskórego mężczyzny oskarżonego o gwałt na białej dziewczynie. Jego postawa budzi niesmak i sprzeciw mieszkańców miasteczka, spotyka się on z nieustannym brakiem zrozumienia i wsparcia. Ofiarami społecznego napiętnowania stają się także jego dzieci, zmuszone mierzyć się z uprzedzeniami zakorzenionymi w umysłach swoich rówieśników, a wyniesionymi przez nich z domów rodzinnych.
To powieść piękna i straszna zarazem, ukazująca Amerykę w stanie podziału i przepaść społeczną, niemożliwą do przeskoczenia. Istotą tej historii jest jej perspektywa, albowiem spojrzenie na problem oczami dziecka, które nie ocenia, nie posiada swoich własnych, wewnętrznych uprzedzeń i nie rozróżnia kolorów skóry, stanowi tu klucz do zrozumienia drugiego człowieka.
Nowy wspaniały świat Aldous Huxley (1932)
Futurystyczna powieść science-fiction, która stanowi pierwowzór wielu współczesnych historii w konwencji antyutopii. To przedziwna i fascynująca książka o całkowitym zniewoleniu jednostki, kulcie ogólnego dobrobytu i wykreowaniu społeczeństwa idealnego przy pomocy narzędzi techniki i genetyki.
Ludzkość podzielona na kasty, jednostki genetycznie zunifikowane, tysiące identycznych bliźniąt, wspólny cel i wspólna własność. Tu każdy należy do każdego, a takie zachowania, jak związki monogamiczne, nadmierne emocje, zakochanie czy lęk przed śmiercią są publicznie piętnowane i uznawane za drastyczne odchylenie od normy.
To historia społeczeństwa przyszłości, w którym człowiek jako jednostka nie ma żadnej wartości, liczy się wyłącznie jego przydatność do wykonywania określonych i przypisanych mu zadań, do których był przygotowany w momencie genetycznego programowania, jako embrion zamknięty w szklanej fiolce. To także opowieść o jednym bohaterze, z różnych przyczyn wychowywanym poza tym schematem i w zderzeniu z nim zmuszonym do nagłego odnalezienia się w nowej sytuacji, zrozumienia panujących zasad i dostosowania się do nich.
Tę książkę należy przeczytać choćby ze względu na wyobrażenia autora o tym, do czego może nas doprowadzić galopujący postęp technologiczny i jak wyglądałoby życie w świecie, gdzie o wszystkim decyduje system.
Lolita Vladimir Nabokov (1955)
Dla jednych – historia pedofila uwodzącego dziecko. Dla innych – doskonała powieść o targających człowiekiem żądzach i pragnieniach, które popychają go do czynów niemoralnych. To mocna i bardzo kontrowersyjna książka, przez lata krytykowana, a sam autor piętnowany i pomawiany o tworzenie treści pornograficznych.
Główny bohater, Humbert Humbert, opowiada tę historię zza więziennych krat, gdzie oczekuje na proces. Wprowadza czytelnika w swój świat i opisuje głęboko zakorzenione pragnienia, które kieruje w stronę młodziutkich dziewczynek, „nimfetek”. Przybliża genezę problemu, powołując się na pierwsze doświadczenia seksualne, zdobyte w wieku zaledwie 13 lat, z równie nieletnią Annabel.
Jako dorosły, czterdziestoletni mężczyzna, po nieudanym małżeństwie, poszukuje dla siebie nowego miejsca i chce poukładać sobie życie na nowo. Przypadkowo trafia na Dolores Haze – dwunastoletnią córkę właścicielki domu, w którym ma zamieszkać. Lo, jak ją nazywa, rozbudza w nim jeszcze większą namiętność niż ktokolwiek i tak rozpoczyna się ich dwuznaczna gra. Lolita nie jest grzecznym dzieckiem – to krnąbrna, psotna dziewczyna, wchodząca powoli w okres dojrzewania i nie zastanawiająca się zbyt długo nad konsekwencjami swoich czynów.
Lolita jest powieścią dla osób o otwartym umyśle i mocnych nerwach, bowiem pomimo wspaniałego języka i doskonale prowadzonej narracji, stanowi jednak historię wzbudzającą ogromne emocje i dużo kontrowersji. Wydaje mi się, że można ją albo kochać, albo nienawidzić – nie ma tu miejsca na ambiwalentne odczucia. Jest to jednak jeden z najznamienitszych klasyków literatury i zdecydowanie warto go poznać.
Duma i uprzedzenie Jane Austen (1813)
Jane Austen zasłynęła z opisywania życia angielskiej arystokracji w XIX wieku. Jej powieści są okraszone doskonałym humorem, pełne ciepła i idealnie nadają się na początek przygody z klasyką, w szczególności dla wszystkich fanów romansu. Powieści o miłości i zamążpójściu młodych, angielskich, wysoko urodzonych dam podbijają serca czytelników na całym świecie od ponad dwustu lat.
Rodzina Bennetów liczyła siedem osób – państwo Bennet doczekali się aż pięciu córek i wszystkie należało dobrze wydać za mąż. Nie mając jednak możliwości zapewnienia dziewczętom należytych posagów, preferencje rodzicieli odnośnie przyszłego kandydata na męża panien były dość konkretne – każdy z tych mężczyzn powinien posiadać odpowiedni majątek.
Siostry Bennet dość znacząco się od siebie różniły. Jane, uważana za wyjątkową piękność, stanowiła ucieleśnienie łagodności. Lydia oraz Kitty miały w głowie przede wszystkim bale i romanse, a Mary interesowały tylko książki. Elizabeth wyróżniała się spośród pozostałych dojrzałością i inteligencją, połączoną z krytycznym okiem i dość dużym dystansem, jakim darzyła koncepcję małżeństwa z „właściwym” mężczyzną.
To właśnie Lizzy jest główną bohaterką powieści, a jej burzliwa znajomość z chłodnym i wyobcowanym Panem Darcym stanowi w mojej ocenie podwaliny jednego z najpiękniejszych romansów wszechczasów.
Duma i uprzedzenie to powieść o miłości, która dojrzewa wraz z bohaterami. O uczuciach uwięzionych w sidłach konwenansów i niedopowiedzeń. To urocza, pogodna i pełna humoru książka, będąca doskonałym wyborem na pierwsze spotkanie z romansem historycznym.
Podsumowując
Mam nadzieję, że udało mi się was przekonać do sięgnięcia po którąś z tych powieści. Każda z nich dotyka innego problemu, opisuje inny okres historyczny, przedstawia inną wizję świata i jest na swój sposób wyjątkowa. Sądzę, że wszystkie powyższe tytuły stanowią dobrą bazę do poznawania literatury klasycznej, w szczególności, gdy kojarzymy ją wyłącznie z opasłymi tomami Potopu.
