Wszyscy czytelnicy, którzy są fanami serii książkowych z pewnością z sentymentem sięgają po ich ostatnie części. Zazwyczaj trudno się rozstać z ulubionymi postaciami, ale zbyt długa kontynuacja może źle wpłynąć na odbiór całości. Trylogia Zanim nadejdzie jutro doczekała się finału zatytułowanego Druga strona nocy. Joanna Jax zakończyła losy bohaterów, prostując ich ścieżki. Jednak definitywne zamknięcie trudnych dla nich rozdziałów życia umożliwi im dopiero dotarcie do bezpiecznej przystani i odnalezienie się w powojennej rzeczywistości. Ta powieść to obraz czasów przepełnionych strachem i niepewnością, w których miłość często ułatwiała przetrwanie.
W ostatniej części grono bohaterów znacznie się zmniejszyło. Wojna nie oszczędziła żadnego z nich, pozostawiając swoje piętno na każdym, do końca życia. Joanna Jax w zakończeniu trylogii postanowiła ukazać inne oblicze człowieka, który zmienia się pod wpływem pewnych doświadczeń. Czasami potrzeba wielkiej tragedii, by zrozumieć, co w życiu jest najważniejsze.
Ile ludzi, tyle historii
Bohaterowie już mają za sobą najgorsze przeżycia. Sytuacja nieco się ustabilizowała, jednak działania wojenne nadal trwają. Kuba Staśko powraca do Wilna i próbuje poradzić sobie z miłością do Laury. Gabriela Kącka i Błażej Piotrowski nie są do końca przekonani, czy mogą być razem, a Nina Korcz-Zawiślańska usiłuje poukładać swoje życie na nowo. Ważną rolę w tej części odgrywa także Apolonia Ryszewska oraz oczywiście już nie taka mała Nelka – dzięki niej można się nawet pośmiać. Protagoniści, choć pozbawieni więzów krwi, stanowią teraz wspólnotę a ich indywidualne historie łączą się i przenikają, wyzwalając w czytelniku wiele emocji.
Zanim wrócą do bezpiecznego miejsca, muszą zmierzyć się z ostatnim etapem tej przejmującej wędrówki. Tłem dla ich rozterek miłosnych jest czas wojennego niepokoju, a więc zupełnie inny niż dzisiejsza rzeczywistość. Wspólnie łatwiej poradzić sobie z trudną codziennością. Czytelnik nie jest pewien rozwoju sytuacji, nie wie, czy wszystko skończy się dla nich pomyślnie. Czy znajdą w końcu bezpieczne miejsce, w którym będą mogli wieść spokojne życie?
Wewnętrzna przemiana bohaterów
Joanna Jax za pomocą losów bohaterów trylogii Zanim nadejdzie jutro, a szczególnie jej ostatniego tomu, pokazuje nam trudne doświadczenia protagonistów wpływające na ich sposób myślenia, obieranie życiowych priorytetów i postawę wobec swoich towarzyszy. Niektórzy zmieniają się nie do poznania. Nawet osoby, które nie darzą się sympatią, współpracują ze sobą, by przetrwać.
Każda z postaci jest charakterystyczna i indywidualnie przeżywa tę wojenną tułaczkę po świecie. Apolonia pod pozorem wyniosłości pragnie ukryć swój strach dając upust uczuciom towarzyszącym jej podczas poniżania własnej godności. Nie bez znaczenia są tu także wątki miłosne. Życie na zesłaniu wpłynęło bowiem na sprawy uczuciowe. Każdy człowiek ma swoją granicę wytrzymałości, a momenty słabości są czymś naturalnym. Jednym z ich przejawów jest niedotrzymanie wierności małżeńskiej. Nie sposób zatem nie przejąć się losem bohaterów, a podczas czytania z łatwością można odnieść wrażenie, że ci ludzie istnieli naprawdę. Na kartkach tej powieści zostały utrwalone ich przeżycia, naznaczone brutalną historią lat czterdziestych XX wieku. Pozwalają cieszyć się czasem pokoju „zanim nadejdzie jutro, bo jutra może już nie być…”.
Bezpieczna przystań
Po kilku latach tułaczki historia bohaterów dobiega końca. To, co spotyka ich po drodze szokuje, dziwi i porusza do głębi. W ostatniej części mogą popłynąć łzy wzruszenia, bowiem pożegnania są trudne. Rozpacz po stracie jest przejmująca. Jednak człowiek ma w sobie wiele siły i to właśnie pokazuje Jax w swoich powieściach.
Druga strona nocy skupia się na wątkach indywidualnych. Autorka subtelnie opisuje sytuację polityczną i warunki życia w tym trudnym czasie. Fakty historyczne nie przytłaczają, ale pozwalają lepiej zrozumieć doświadczenia i decyzje bohaterów.
Z niejakim żalem opuszczam świat pokazany przez Joannę Jax w tej trylogii. Język, którym się posługuje, jest jak zwykle nieskomplikowany i przystępny dla czytelnika. Opisuje historie ciekawe, zatrważające i warte poznania, a ich finał – w pewnym stopniu przewidywalny – rozwiewa niepewność o dalsze życie po wojennej traumie. Książkę można odłożyć ze spokojem i poczuciem, że ich dramat właśnie się skończył.
Tytuł: Zanim nadejdzie jutro Tom 3 Druga strona nocy
Autor: Joanna Jax
Wydawnictwo: Videograf
Ilość stron: 496
ISBN: 978-83-783-5700-1
