1 listopada to dzień, w którym wspominamy zmarłych. To także czas refleksji nad kruchością ludzkiego życia. Dziś chcemy wam przypomnieć, a zarazem uhonorować twórców, których pożegnaliśmy w tym roku. Artystów, którzy zmieniali świat kultury.
Mary Higgins Clark (1927-2020)
Amerykańska pisarka, autorka wielu bestsellerów. Jej książki wielokrotnie były ekranizowane. Pierwszą powieść wydała pod koniec lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku, a na swoim koncie ma około pięćdziesięciu pozycji. Córka pisarki, Carol Higgins Clark, również poszła w ślady matki – razem z rodzicielką napisała chociażby Przybierz dom swój ostrokrzewem czy Festiwal radości.
Terry Jones (1942-2020)
Brytyjski aktor komediowy i reżyser. Członek grupy Monty Python, ale również pisarz. Jones wyreżyserował takie filmy jak Monty Python i Święty Graal, Żywot Briana czy Sens życia według Monty Pythona. Razem z Michaelem Palinem tworzył serial komediowy Ripping Yarns. Terry Jones wystąpił we wszystkich filmach i programach Monty Pythona, a dodatkowo pojawiał się w innych obrazach oraz serialach. Zajmował się również pisaniem scenariuszy.
Christopher Tolkien (1924-2020)
Wykładowca akademicki i syn J.R.R. Tolkiena. To dzięki niemu wiele dzieł jego ojca zostało wydanych pośmiertnie. Christopher zajmował się edycją i publikacją notatek opisujących Śródziemie. Z jego pomocą udało się wydać Silmarillion, Historię Śródziemia, Niedokończone opowieści czy Dzieci Hurina. Był dyrektorem Tolkien Estate i Tolkien Trust.
Mike Resnick (1942-2020)
Amerykański pisarz science-fiction. W jego powieściach wyraźne było zamiłowanie do przypowieści i legend. Resnick ma na koncie aż szesnaście cykli z gatunku fantastyki naukowej, na które składa się ponad pięćdziesiąt powieści. Ponadto napisał ponad dwadzieścia jednotomowych książek, a także dwadzieścia pięć zbiorów opowiadań.
Buck Henry (1930-2020)
Amerykański aktor, reżyser filmowy, scenarzysta i pisarz. Napisał scenariusze do dziewięciu filmów – za Absolwenta został nominowany do Oscara. Jako reżyser otrzymał nominację do statuetki za film Niebiosa mogą zaczekać. Na ekranie mogliśmy oglądać go głównie w rolach drugoplanowych, w produkcjach takich jak Dwaj zgryźliwi tetrycy czy Śniadanie mistrzów.
Bogusław Polch (1941-2020)
Polski rysownik komiksów. Jego pierwszym oficjalnym zeszytem był „Złoty” Mauritius z serii o kapitanie Żbiku. Na zlecenie UNESCO stworzył także Rycerzy fair play. W późniejszych latach był redaktorem naczelnym magazynu komiksowego KRON. Spod ręki Polcha wyszła również seria komiksów o Wiedźminie. Został odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Paweł Królikowski (1961-2020)
Polski aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i dubbingowy, także prezenter telewizyjny oraz prezes Związku Artystów Scen Polskich. Mogliśmy go oglądać w niemal siedemdziesięciu różnych produkcjach – na dużych i małych ekranach. Paweł Królikowski otrzymał Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz pośmiertnie Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla polskiej kultury.
Jerzy Gruza (1932-2020)
Reżyser, scenarzysta, czasem również aktor filmowy, dyrektor Teatru Muzycznego w Gdyni. Na swoim koncie ma nie tylko filmy, seriale i programy telewizyjne, ale i książki. Wyreżyserował między innymi Wojnę domową, Czterdziestolatka, a na scenie zajmował się chociażby Skrzypkiem na dachu, Jesus Christ Superstar czy Les Miserables. Otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a pośmiertnie odznaczono go także Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Kirk Douglas (1916-2020)
Amerykański aktor filmowy i telewizyjny, ojciec Michaela Douglasa, laureat Oscara za całokształt twórczości i kawaler francuskiego orderu Legii Honorowej. Jedna z największych gwiazd tak zwanej Złotej Ery Hollywood. Zagrał w ponad osiemdziesięciu produkcjach, za swoje występy był jeszcze trzykrotnie nominowany do Oscara. Kirk Douglas napisał także siedem książek, w tym dwie autobiograficzne. Został również odznaczony Prezydenckim Medalem Wolności.
Emil Karewicz (1923-2020)
Aktor filmowy, teatralny oraz radiowy. Występował na deskach teatrów łódzkich i warszawskich, w tym w Juliuszu Cezarze i Śnie nocy letniej Shakespeare’a, Weselu Wyspiańskiego czy Tangu Mrożka. Popularność przyniosły mu role oficera gestapo w Jak rozpętałem drugą wojnę światową oraz Hermanna Brunnera w Stawce większej niż życie. Mogliśmy go również oglądać w serialach, między innymi: Czarnych chmurach, Lalce, Alternatywach 4, Barwach szczęścia oraz Na dobre i na złe. Karewicz był wielokrotnie nagradzany, chociażby Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Krzyża Grunwaldu, Złotym Krzyżem Zasługi i innymi.
Krzysztof Penderecki (1933-2020)
Polski kompozytor i dyrygent. Jeden z pierwszych kompozytorów, wykorzystujących technikę sonoryzmu. Jego muzykę mogliśmy usłyszeć w słynnych filmach takich jak Lśnienie Stanleya Kubricka, Egzorcysta od Williama Friedkina, Dzikość serca Davida Lyncha, Katyń Andrzeja Wajdy, czy Wyspa tajemnic w reżyserii Martina Scorsese. Penderecki był też laureatem wielu prestiżowych nagród, między innymi czterech statuetek Grammy. Spora część uczelni wyższych w Europie i USA przyznała mu tytuł doctora honoris causa. W Polsce natomiast otrzymał szereg odznaczeń państwowych, w tym Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski oraz Order Orła Białego. Artysta na swoim koncie ma opery, symfonie, wiele utworów orkiestrowych, koncertów, oprawy chóralne oraz utwory kameralne i instrumentalne. Najbardziej znanymi są Ofiarom Hiroszimy – Tren, Pasja według św. Łukasza oraz Polskie Requiem.
Sam Lloyd (1963-2020)
Amerykański aktor i muzyk, najbardziej kojarzony z rolą prawnika Teda w serialu Hoży doktorzy (and. Scrubs). Grał także w teatrze. Debiutował na szklanych ekranach rolą kelnera w sitcomie Night Court. Zespół Lloyda nazywał się The Blanks i mogliśmy go oglądać właśnie w serii Hoży doktorzy jako The Worthless Peons. Aktor wystąpił w niemal dwudziestu filmach, ale głównie pojawiał się w seriach – miał ich na swoim koncie aż trzydzieści siedem.
Jerzy Pilch (1952-2020)
Pisarz, publicysta, dramaturg i scenarzysta. Część jego powieści została zekranizowana – chociażby Spis cudzołożnic. Proza podróżna z Jerzym Stuhrem w roli głównej oraz Pod Mocnym Aniołem w reżyserii Wojtka Smarzowskiego. Pilch otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich za tom poezji Wyznania twórcy pokątnej literatury erotycznej oraz Nagrodę Literacką Nike za wspomnianą książkę Pod Mocnym Aniołem.
Alan Parker (1944-2020)
Brytyjski reżyser, aktor, producent i pisarz. Najbardziej kojarzony z filmami Missisipi w ogniu i Ptasiek, opowiadającym o traumie żołnierzy walczących w Wietnamie. Nakręcił również biografię żony prezydenta Argentyny, Evy Perón, oraz film oparty na albumie The Wall Pink Floyd. Dwukrotnie nominowany do Oscara – za Midnight Express oraz wspomniane Missisipi w ogniu. Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego. Otrzymał tytuł szlachecki oraz BAFTA Fellowship – najwyższe wyróżnienie Brytyjskiej Akademii Filmowej i Telewizyjnej.
Fred Willard (1933-2020)
Aktor, scenarzysta, a przede wszystkim – komik. Otrzymał trzy nominacje do nagrody Emmy za rolę w serialu Wszyscy kochają Raymonda. Wystąpił w dwudziestu czterech filmach i aż osiemdziesięciu sześciu produkcjach telewizyjnych. Niezwykła osobowość, znana z improwizacyjnych umiejętności komediowych oraz ról w filmach typu mockumentary.
Ian Holm (1931-2020)
Sir Ian Holm był aktorem filmowym i teatralnym. Najbardziej kojarzony z rolą Bilbo Bagginsa we Władcy Pierścieni i Hobbicie, choć na swoim koncie ma także występy w ekranizacjach dzieł Shakespeare’a, Obcym Ridleya Scotta, Rydwanach ognia, a nawet, w 1981 roku – wcielił się w Lecha Wałęsę w serialu Strike: The Birth of Solidarity.
Joel Schumacher (1939-2020)
Reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Najbardziej znany ze swojej pracy nad filmami o Batmanie, z lat dziewięćdziesiątych (Batman Forever czy Batman i Robin). Jeden z reżyserów, który dawał szansę młodym, nieznanym talentom – odkrywca chociażby Demi Moore czy Matthew McConaugheya. Spod jego ręki wyszło ponad dwadzieścia filmów, w tym ekranizacje powieści Josha Grishama.
Dennis O’Neil (1939-2020)
Autor komiksów, opowiadań oraz opowieści. Pracował zarówno dla Marvel Comics, jak i DC Comics – tam tworzył przygody Batmana, któremu w latach siedemdziesiątych, wraz z Nealem Adamsem, przywrócił mroczny charakter. Laureat Academy of Comic Book Arts – nagrodzony został za wkład w tworzenie wizerunku Zielonej Latarni – oraz Shazam Awards, za najlepsze opowiadanie komiksowe oraz najlepszy scenariusz.
Andrzej Strzelecki (1952-2020)
Aktor, prezenter, satyryk, scenarzysta, wykładowca i profesor sztuk teatralnych, rektor Akademii Teatralnej w Warszawie. Najczęściej mogliśmy oglądać go na deskach teatrów, jednak pojawiał się również na małych i dużych ekranach – między innymi w Klanie czy W pustyni i w puszczy. Andrzej Strzelecki został odznaczony wielokrotnie – chociażby Złotym Krzyżem Zasługi, Nagrodą im. Stefana Treugutta czy Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, który otrzymał pośmiertnie
Chadwick Boseman (1976-2020)
Aktor i producent filmowy. Rozgłos przyniosła mu rola Czarnej Pantery w filmach Marvel Cinematic Universe, a za występ w filmie solowym o przygodach tego superbohatera otrzymał NAACP Image Awards i Nagrodę Gildii Aktorów Ekranowych. Boseman pojawiał się na naszych ekranach od 2003 roku – występował zarówno w serialach, jak i filmach – inne jego znane role to Jackie Robinson w 42 – Prawdziwa historia amerykańskiej legendy, Thurgood Marshall w Marshall oraz James Brown w Get on Up: Historia Jamesa Browna.
Jiří Menzel (1938-2020)
Czeski reżyser, scenarzysta i aktor. Karierę rozpoczął już w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Laureat Oscara za film Pociągi pod specjalnym nadzorem. Zasiadał w jury Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji w 1992 roku, a także w jury pięćdziesiątego Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych otrzymał Czeskiego Lwa za swój wkład w rozwój kinematografii w Czechach.
Terry Goodkind (1948-2020)
Amerykański pisarz fantasy, autor serii Miecz prawdy, która została sprzedana w około dwudziestu pięciu milionach egzemplarzy. Stworzył również cykle Kroniki Nicci i The Children of D’Hara – oba w świecie Miecza prawdy. Poza najsłynniejszą serią napisał jeszcze sześć innych powieści.
Dariusz Gnatowski (1961-2020)
Aktor filmowy, teatralny i dubbingowy, któremu popularność przyniosła rola Arnolda Boczka w serialu Świat według Kiepskich. Wcielał się również w Alfa w 13 Posterunku, ale oglądać go mogliśmy jeszcze w Ekstradycji czy Pierwszej miłości oraz w programach dla dzieci z lat dziewięćdziesiątych. W 2015 roku obchodził trzydziestolecie pracy artystycznej, a rok później otrzymał Brązowy Medal Gloria Artis – Zasłużony Kulturze, jak również odznakę Honoris Gratia, przyznaną przez prezydenta Krakowa.
Carlos Ruiz Zafón (1964-2020)
Hiszpański pisarz, najbardziej znany z publikacji Cienia wiatru, należącego do cyklu Cmentarz zapomnianych książek. Tworzył głównie dla młodzieży (seria Trylogia mgły), ale i starsi czytelnicy znajdywali w jego tytułach coś dla siebie. Niejednokrotnie otrzymywał wyróżnienia dla najlepszej powieści – takie jak Barry Award, Best Foreign Book Prize, Nielsen Award i inne.
Ennio Morricone (1928-2020)
Słynny włoski kompozytor, autor muzyki do ponad pięciuset filmów. Laureat Oscara za ścieżkę dźwiękową do Nienawistnej ósemki, oraz statuetki za całokształt twórczości. Wielokrotnie nominowany i nagradzany Złotym Globem, Grammy, BAFTA, European Film Awards i innymi. Jak podają źródła, aż ponad czterdzieści skomponowanych przez niego ścieżek dźwiękowych zdobyło najważniejsze statuetki w kategoriach związanych z muzyką filmową.
Yūko Takeuchi (1980-2020)
Japońska aktorka, występująca na dużych i małych ekranach już od 1998 roku. Pierwszym jej filmem był The Ring: Krąg, gdzie wcieliła się w Tomoko Oishi. Czterokrotnie nominowana do Nagrody Japońskiej Akademii Filmowej, w tym trzykrotnie w kategorii najlepsza aktorka – za produkcje Yomigaeri, Ima, ai ni yukimasu i Haru no yuki. Miała także okazję występować w serialach Flash Forward czy Miss Sherlock. W sumie na swoim koncie miała ponad sześćdziesiąt produkcji.
Sean Connery (1930-2020)
Brytyjski aktor, reżyser i scenarzysta. Siedmiokrotny odtwórca roli najsłynniejszego agenta na świecie – Jamesa Bonda. Laureat Oscara za występ w Nietykalnych, zdobywca Złotego Globu i nagrody BAFTA. Jego filmografia składa się aż z osiemdziesięciu tytułów, w tym obrazów takich jak Imię róży, będącej ekranizacją powieści Umberto Eco. W 2000 roku otrzymał tytuł szlachecki. Sean Connery zmarł wczoraj, w wieku dziewięćdziesięciu lat
Warto pamiętać o wszystkich twórcach, których już z nami nie ma. Choć odeszli z tego świata, dzieła, jakie po sobie zostawili będą, miejmy nadzieję, wieczne.
